Η ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΑΝΤΡΙΚΗ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ

Η κυπριακή ενδυμασία χαρακτηρίζεται από την άνεση την ασφάλεια την ομορφιά και τη χάρη που προσφέρει σ’ αυτούς που την φορούσαν.
Τα υλικά τα οποία χρησιμοποιούσαν για τις φορεσιές ήταν το βαμβάκι, το μετάξι σε επιτόπια παραγωγή.
Το πιο χαρακτηριστικό ύφασμα για τα εξωτερικά κομμάτια φορεσιάς ήταν η «αλατζιά» (βαμβακερό υφαντό) συνήθως με άσπρη βάση και λεπτές κατακόρυφες ή σταυρωτές ρίγες στους παραδοσιακούς χρωματισμούς, βαθύ κόκκινο, μπλε, κίτρινο, πορτοκαλί, πράσινο.

Για τα καθημερινά αντρικά πουκάμισα και τα γυναικεία φορέματα οι «αλατζιές» ήταν συνήθως μπλε με άσπρες ρίγες.
Βράκα: Ήταν κατασκευασμένη από χοντρό δίμιτι βαμβακερό υφαντό της βούφας και έραβαν αρκετά κομμάτια για να είναι μεγάλη και φουντωτή γι’ αυτό λέγει και τοκυπριακό τραγούδι «Σαράντα (40) πήχες δίμιτο έκαμαν μου μια βράκα...» . Το πανί της βράκας ήταν πάντοτε άσπρο και είχε ειδικούς πογιατζήδες που τις έβαφαν συνήθως μαύρες . Στο πάνω μέρος ήταν προσιαστή», δηλαδή σούρες-σούρες και από μέσα περνούσαν ένα μεγάλο κορδόνι για να δένεται. Το κορδόνι αυτό συνήθως ήταν από φυτίλι (το ’λεγαν βρακοζώνι).

Υποκάμισο ή πουκάμισο: Τα υποκάμισα συνήθως ήταν μεταξωτά της βούφας , σκουρόχρωμο ριγωτό ταϊστό ,και τα έραβαν και αυτά οι ράφταινες. Για τις εργασίες είχε και άλλα υφάσματα πιο φθηνά. Παλιά τα υποκάμισα δεν είχαν γιακάδες, μετά σιγά-σιγά άρχισαν να βάζουν και γιακάδες.

Το γιλέκο ή ζιμπούνι αποτελούσε τη ζακέτα της φορεσιάς και γινόταν όπως και το γυναικείο εξωτερικό ένδυμα με υφαντή αλατζιά» σε διάφορες παραλλαγές.

Ήταν διακοσμημένο με χρωματιστά κεντήματα, ενώ τα καθημερινά γελεκάκια ήταν σκουρόχρωμα και απλά Τα αστικά γιλέκα ίνονταν από μάλλινο μαύρο ύφασμα ή και βελούδο και είχαν πλούσια διακόσμηση με επίρραπτο μεταλλικό σύρμα.

Το γαμπρικό γιλέκο γινόταν συνήθως από σκουρόχρωμο βελούδο ενώ η πλάτη είχε ζωηρόχρωμες κεντημένες παραστάσεις όπως πουλιά και λιοντάρια.

Κάτω από το γιλέκο φορούσαν βαμβακερό πουκάμισο τις καθημερινές ενώ τις Κυριακές μεταξωτό «ταϊστό».

Στο κεφάλι φορούσαν φέσι και κάποτε πρόσθεταν ένα μαντήλι δεμένο στο πλάϊ.

Ζώστρα:Ήταν μια λωρίδα μάλλινη, συνήθως χρώματος μαύρου με ρίγες κόκκινες, πλάτος περίπου είκοσι (20) πόντους και άκρος 8-10 πόδια με υφαντό κλώσι στις στενές άκριες και την τύλιγαν γύρω από τη μέση για να σκεπάζονται τα κορδόνια και για καλή εμφάνιση.

Στο ζωνάρι ή ζώστρα έδεναν μπλεκτό πουγγί(πορτοφόλι) ή έκρυβαν αγοραστό πουγγί όπως και το μαχαίρι τους(τσιακκοίδιν) Κάλτσες ή κλάτσες: Οι περισσότεροι φορούσαν μόνο το χειμώνα και πολύ λίγοι φορούσαν ολόχρονα και μόνο μαύρες που έφθαναν μέχρι το γόνατο. Ορισμένοι φορούσαν κάλτσες μάλλινες από μαλλιά προβάτου που τις έφτιαχναν με σμίλες οι γυναίκες τους.

Εσώρουχα: Το σώβρακο ήταν όπως τη βράκα αλλά ήταν άσπρο όπως και η φανέλα, από ρούχο βαμβακερό ή κάποτ. Το ώβρακο έφθανε έως το γόνατο και στην άκρη είχε δέματα και τα έδεναν γύρω από το γόνατο. Ήσαν σαν μόδα να φαίνεται η άκρη του
σωβράκου 1-2 πόντους μακρύτερο από τη βράκα.



Ποδίνες: Οι βοσκοί και πολλοί γεωργοί φορούσαν τσαγγαροποδίνες με χοντρές πρόκες από κάτω και ήταν πολύ βεριές. Άλλοι φορούσαν σκάρπες, παπούτσια χοντρά και κοφτά χωρίς δέματα (κορδόνια). Οι πιο πλούσιοι και επίσημοι φορούσαν τις εγόμενες φράγκικες ποδίνες,(φραγκοποδίνες) ήταν από δέρμα και μπογιατίζονταν. Αυτές φορούν σήμερα τα μέλη των χορευτικών υγκροτημάτων.

Επανωφόρι ή πανωφόρι ή παλτό: Παλιά είχε κάτι πολύ χοντρά πανωφόρια, τα έφερναν οι Εγγλέζοι, αλλά τα ονόμαζαν απόττους.
Καπέλα: Φορούσαν ορισμένοι και το έλεγαν κασκέτο, ήταν από ύφασμα κασμίρι με φόδρα από μέσα.Στα χωριά έβαζαν ουρούκλα μαύρη, άλλοι φορούσαν καπέλο ψάθινο. Ελάχιστοι φορούσαν κάσκα ή ρεπούμπλικα.

Τα κοσμήματα που συνόδευαν την αντρική ενδυμασία είναι το ρολόι, η αλυσίδα και τα δακτυλίδια κυρίως από αυτούς που ήταν σε οικονομική κατάσταση να αγοράσουν.

πηγη...γιουσουρουμ

Η ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ

Η κυπριακή ενδυμασία χαρακτηρίζεται από την άνεση την ασφάλεια την ομορφιά και τη χάρη που προσφέρει σ’ αυτούς που την φορούσαν.
Τα υλικά τα οποία χρησιμοποιούσαν για τις φορεσιές ήταν το βαμβάκι, το μετάξι σε επιτόπια παραγωγή.
Το πιο χαρακτηριστικό ύφασμα για τα εξωτερικά κομμάτια φορεσιάς ήταν η «αλατζιά» (βαμβακερό υφαντό) συνήθως με άσπρη βάση και λεπτές κατακόρυφες ή σταυρωτές ρίγες στους παραδοσιακούς χρωματισμούς, βαθύ κόκκινο, μπλε, κίτρινο, πορτοκαλί, πράσινο.
Για τα καθημερινά αντρικά πουκάμισα και τα γυναικεία φορέματα οι «αλατζιές» ήταν συνήθως μπλε με άσπρες ρίγες.



Βασικά διακρίνουμε, στην γυναικεία ενδυμασία τρεις τύπους στολών. Την «σαγιά»,το «φόρεμα» και την «αστική»ή «Λευκωσιάτικη» φορεσιά.
Η λεγομένη «σαγιά» ήταν φόρεμα ανοικτό μπροστά με πλαϊνά ανοίγματα που φοριόταν μέχρι και τον 19ον αιώνα και που αφήνει να φαίνεται το πουκάμισο από μέσα. Από κάτω οι γυναίκες φορούσαν μακριά βρακιά που σκεπάζουν τα πόδια μέχρι την πατούσα λόγω του ότι την εποχή εκείνη η γυναίκα εξαιτίας του συντηρητικού κοινωνικού χαρακτήρα έπρεπε να σκεπάζει όλο της το σώμα. Στην άκρια(περίπου στην κνήμη και μέχρι τον αστράγαλο) τα βρακιά ήταν κεντημένα με διάφορα κεντήματα.
Η «σαγιά» ήταν καμωμένη με πολύτιμα υφάσματα όπως χρυσούφαντα μεταξωτά ή δαμασκηνό. Χρησιμοποιούσαν ακόμη μεταξωτό ριγωτό ύφασμα από την Συρία, τη σαμ αλατζιά ,το οποίο αντέγραψαν οι ντόπιες υφάντριες. Η σαγιά διέφερε από τόπο σε τόπο αλλά όχι σε μεγάλο βαθμό. Η σαγιά καθιερώθηκε να λέγεται και «Καρπασίτικη»(περιοχή της Κύπρου στα Ανατολικά.)
Το «φουστάνι»ή «φόρεμα» ήταν μονοκόμματο φόρεμα με μέση ή πιέττες το οποίο επεκράτησεως εξωτερικό ένδυμα σε αγροτικές περιοχές της Κύπρου. Ιδιαίτερα στη πεδιάδα και ορεινά. Φοριόταν σε όλη την Κύπρο με κάποιες παραλλαγές χρωμάτων ανάλογα με την περιοχή και την χρήση. Για παράδειγμα στα ορεινά επικρατούσαν τα σκούρα χρώματα ενώ στην πεδιάδα τα ζωηρά χρώματα της φύσης. Ποικιλία υπήρχε επίσης στη διακόσμηση του ανοίγματος μπροστά στο στήθος, στην «τραχηλιά» που ήταν απαραίτητα για το θηλασμό. Μαζί με το φουστάνι έβαζαν κεντημένη ποδιά και απλή με τα καθημερινά ρούχα.
Η «αστική» ή «φορεσιά Λευκωσίας»επεκράτησε στο 2ο μισό του 19ου αιώνα. Αποτελείτο από πλατιά μεταξωτή φούστα, κοντή εφαρμοστή ζακέττα με μανίκια, την σάρκα και το φέσι ή μαντήλι.
Στο κεφάλι φορούσαν έναν φέσι με πλούσιο «αλόκοτο» ή ένα μαντήλι με φιόγκο στο πλάι. Στο κεφάλι έδεναν συνήθως το μαντήλι ή κουρούκλα το οποίο συγκρατούσε τα μαλλιά και το οποίο έδενε φιόγκο στο πλάϊ και άφηνε να φαίνεται η «πιπέλλα» στην άκρια. Τα μαλιά τους οι κοπέλλες τα χώριζαν στην μέση και τα έμπλεκαν σε δύο μακριές πλεξούδες.(βρουλιά) Όσον αφορά την νυμφική στολή, σε Μεγαλοχώρια της Κύπρου χρησιμοποιείται η στολή της πόλης, ενώ στον αγρό χρησιμοποιείται το φόρεμα με την προσθήκη μερικών κοσμημάτων και το κόκκινο μαντήλι το οποίο διέκρινε την νύμφη από τις άλλες προσκαλεσμένες. Στην Καρπασία η νυμφική στολή είναι καμωμένη από «αλατζιά» σε καφέ χρωματισμό και φέρει πλούσιο απλικέ κέντημα από χρυσοκλωστή και κομμάτια χρωματιστή τσόχα κάτω από τη σαγιά φαίνεται ένα ολομέταξο πουκάμισο και τα ποδινάρια του βρακιού έχουν συμπαγές υφαντό κέντημα του αργαλειού ή και κεντητό.

Τα κοσμήματα συμπλήρωναν την εορταστική ενδυμασία όπως και σε άλλες περιοχές της Κύπρου. Διάφορες αλυσίδες, ο σταυρός, τα περιδέραια, τα χρυσά σκουλαρίκια, τα βραχιόλια και τα δακτυλίδια.



Αυτή την στολή την φορούσε η κ. Σκεμπετζή στις εθνικές εορτές του σχολείου αλλά όταν έγινε η Τούρκικη εισβολή δεν πρόλαβε να την πάρει μαζί της όπως και όλα τα άλλα υπάρχοντα της. ΄Εμεινε εκεί ξεχασμένη μέσα σε ένα ντουλάπι μέχρι το 1993. Το 1993 όταν άνοιξαν τα σύνορα και επισκέφθηκε το χωριό της ήταν μέσα στο ντουλάπι στο οποίο αναγράφονταν και οι ημερομηνίες γέννησης των ατόμων της οικογένειας της. Αυτό ήταν μια παλιά συνήθεια δηλαδή να γράφουν την ημερομηνία γέννησης των ατόμων της οικογενείας στήν πόρτα του ντουλαπιού (ερμαριού). Όταν είδε το οικογενειακό αυτό κειμήλιο με την στολή της ήθελε να το αποκτήσει. Δυστυχώς ομως τώρα δεν ήταν η ιδιοκτήτρια του και έτσι έπειτα από διακανονισμό που έγινε με την Τουρκάλα (της αγόρασαν ένα καινούργιο ντουλάπι) και πήραν το παλιό μαζί με αυτή την παραδοσιακή ενδυμασία που είχε τόση συναισθηματική αξία γι αυτήν και της θύμιζε το χωριό της και τα νιάτα της. Ήταν γι αυτήν έστω κάτι από το κατεχόμενο χωριό της και το σπίτι της που δεν μπορούσε να πάει να κατοικήσει.

πηγη...γιουσουρουμ