Από το CERN και στον δάσκαλο...

Το «πείραμα του αιώνα» μεταφέρεται στο σχολικό εργαστήριο
PATHFINDER
χτες | 13:50


Τις τελευταίες εβδομάδες το παγκόσμιο ενδιαφέρον αρχίζει και πάλι να εστιάζεται στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών, πιο γνωστό με το ακρωνύμιο CERN, μετά τα πολύ ελπιδοφόρα αποτελέσματα των νέων πειραμάτων, τα οποία ενισχύουν και επαυξάνουν τις γνώσεις των επιστημόνων σχετικά με τη γένεση του Σύμπαντος.
Ήταν, λοιπόν, τουλάχιστον ευτυχής η συγκυρία της διοργάνωσης από την Ένωση Ελλήνων Φυσικών, πριν από λίγες ημέρες, ενός πενθήμερου επιμορφωτικού σεμιναρίου στις εγκαταστάσεις της Ελληνογερμανικής Αγωγής στην Αθήνα, στο πλαίσιο του οποίου ανώτερα στελέχη και ερευνητές του CERN ενημέρωσαν τους εκπαιδευτικούς για τις τελευταίες εξελίξεις, ενώ παράλληλα παρουσιάστηκαν σ' αυτούς οι πρώτες διαδραστικές εφαρμογές που δημιουργήθηκαν ειδικά για τη σχολική τάξη, με αφορμή όσα διαδραματίζονται στον μεγαλύτερο επιταχυντή σωματιδίων ο οποίος δημιουργήθηκε ποτέ στον πλανήτη.



Ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων (ή απλά LHC, από τα αρχικά των λέξεων Large Hadron Collider), ένας τεράστιος δακτύλιος μήκους 27 χιλιομέτρων που έχει σκαφτεί σε βάθος 100-150 μ. στα σύνορα Γαλλίας και Ελβετίας, και συνδυάζεται με πλήθος συνοδευτικές εγκαταστάσεις - μια μικρή πολιτεία, στην οποία εργάζονται χιλιάδες ερευνητές και τεχνικοί από πολλές χώρες - αποτελεί τη μεγαλύτερη ελπίδα των επιστημόνων που προσπαθούν να βρουν κάποιες απαντήσεις σε μια σειρά από θεμελιώδη, αλλά ακόμα αναπάντητα ερωτήματα της Φυσικής και όχι μόνον...
Στα δυο χρόνια της λειτουργίας του Επιταχυντή (Σεπτέμβρη του 2008 έγιναν τα εγκαίνιά του, με τη δέουσα επισημότητα), η επιστημονική κοινότητα που ασχολείται με το «πείραμα του αιώνα» γνώρισε πολλές χαρές και λύπες.
Λίγους μήνες μετά την έναρξη της λειτουργίας του, σημαντική βλάβη σ' έναν από τους υπεραγώγιμους μαγνήτες που επιταχύνουν τα σωματίδια της ύλης τα οποία ταξιδεύουν μέσα στον τεράστιο σωλήνα («φίδι που δαγκώνει την ουρά του», τον χαρακτήρισε πρόσφατα ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης και συγγραφέας, Γιώργος Γραμματικάκης), «κόστισε» έναν χρόνο καθυστέρησης του ερευνητικού προγράμματος.
'Ομως, από την επαναλειτουργία του, τον Μάρτιο του 2010 ως τις μέρες μας, τα πειράματα με συγκρούσεις πρωτονίων, αλλά και ιόντων μολύβδου έδωσαν αποτελέσματα κάτι παραπάνω από ικανοποιητικά, ενθουσιάζοντας τους επιστήμονες.
Αυτή η γοητεία της ανακάλυψης γίνεται προσπάθεια να μεταφερθεί πλέον και στη σχολική αίθουσα. Μια διεθνής ομάδα επιστημόνων και εκπαιδευτικών σχεδιάζει και αναπτύσσει σειρά εφαρμογών και σεναρίων (υπάρχουν σήμερα περισσότερα από 30, ενώ δημιουργούνται διαρκώς νέα, από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς), που αποσκοπούν στην παρουσίαση και κατανόηση των πολύπλοκων φυσικών φαινομένων, στο εσωτερικό του Επιταχυντή.
Υπάρχει και σχετικό πρόγραμμα, «Το πείραμα του αιώνα στο σχολικό εργαστήριο», το οποίο συντονίζει η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών, Χριστίνα Κουρκουμέλη.
Αρχικός στόχος του είναι να μάθουν πρώτα οι εκπαιδευτικοί τις βασικές αρχές λειτουργίας του Επιταχυντή, ώστε με τη σειρά τους να δείξουν στους μαθητές πώς γίνονται τα πειράματα και ποιούς σκοπούς υπηρετούν.
Σε δεύτερο στάδιο, οι ίδιοι οι μαθητές «θα θέσουν τον δάκτυλο επί τον τύπο των ήλων», κάνοντας μετρήσεις και συγκρίνοντας αποτελέσματα, με «πρώτη ύλη» πραγματικά δεδομένα από τα πειράματα που εκτελούνται στο CERN.
Μέσα στο δακτύλιο


Στο επιμορφωτικό σεμινάριο που πραγματοποιήθηκε στις φιλόξενες εγκαταστάσεις της Ελληνογερμανικής Αγωγής, στο πλαίσιο των χρηματοδοτούμενων έργων OpenScienceResources και Learning with ATLAS@CERN, Έλληνες και ξένοι καθηγητές πανεπιστημίων, ερευνητές και στελέχη του CERN ενημέρωσαν αρκετές δεκάδες συμμετέχοντες εκπαιδευτικούς για τα τέσσερα μεγάλα πειράματα στον Επιταχυντή, τη λειτουργία τους και τον τρόπο ανίχνευσης των σωματιδίων, ενώ ο εθνικός μας εκπρόσωπος στον ευρωπαϊκό ερευνητικό φορέα, καθηγητής του ΕΜΠ Ευάγγελος Γαζής, ενημέρωσε για την ελληνική συμμετοχή (η Ελλάδα, έτσι κι αλλιώς ήταν από τα ιδρυτικά μέλη του CERN, που ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1954) στις έρευνες.
Το σεμινάριο περιλάμβανε, επίσης, παρουσίαση της διαδραστικής εφαρμογής «Υπατία» και χρήση της από τους συμμετέχοντες, με επίδειξη εφαρμογών για τη σχολική τάξη, περιγραφή του εκπαιδευτικού υλικού το οποίο έχει αναπτυχθεί και οργανωθεί στο πλαίσιο του CERN, αλλά και επίδειξη χρήσης των εργαλείων που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι εκπαιδευτικοί στο σχεδιασμό νέων δραστηριοτήτων στην τάξη.
Θα αναρωτηθείτε, εύλογα, τι μπορούν να κάνουν λίγες δεκάδες καθηγητές όταν έχουν να «παλαίψουν» με ένα θέμα τόσο δύσκολο και προχωρημένο; Όχι πολλά, είναι αλήθεια, όταν μάλιστα έχουν να αντιμετωπίσουν και το πρόθετο πρόβλημα της οργανωμένης εισαγωγής των νέων εφαρμογών στο αναλυτικό πρόγραμμα...
Μπορούν, όμως, να γίνουν η «μαγιά» για κάτι καλύτερο, διαφορετικό, πιο σύγχρονο, το οποίο θα συμβαδίζει με τις τελευταίες ανακαλύψεις και θα προσφέρει μια διαφορετική ματιά στο παρόν και στο μέλλον.
Λίγο το έχετε αυτό;

Γιάννης Ριζόπουλος