ΙΝΔΙΑ - Η αρμονία των αντιθέσεων

Η σχέση μου με τη φωτογραφία είναι όψιμη. Μεγαλώνοντας, ξεκίνησα να ταξιδεύω και να φωτογραφίζω τόπους και ανθρώπους που απέχουν κάπως από τον σύγχρονο Δυτικό τρόπο ζωής, λαούς που ταξιδεύουν στην Ιστορία ακολουθώντας μία άλλη πορεία, διαφορετική. Πάντα με εκπλήσσουν οι άνθρωποι, τα μέρη και οι πολιτισμοί που μένουν απρόσβλητοι από την ομοιομορφία της Δύσης. Αγαπώ το χρώμα και τις ιδιαιτερότητές τους, την ένταση της ζωής, τις τελετές και τους συμβολισμούς τους. Φωτογραφίζω ό,τι με συγκινεί, φωτογραφίζω από καρδιάς, για να μεταφέρω, με οπτικά μέσα, τις αγαπημένες μου ιστορίες.

Φωτογραφίζοντας διαπιστώνω την διαφορά ανάμεσα στο ρήμα «βλέπω» και το ρήμα «κοιτάζω». Γιατί οι φωτογραφίες είναι κάτι παραπάνω από απλές εικόνες στο χαρτί, είναι συναισθηματικές εμπειρίες. Και ελπίδα του φωτογράφου είναι οι εικόνες που αυτός παρουσιάζει να συγκινήσουν με τον τρόπο που ακριβώς συγκινούν και τον ίδιο, όταν τις τραβάει.

Με την Ινδία νιώθω να με συνδέουν δεσμοί ήδη από τα παιδικά μου χρόνια. Από τα πρώτα βιβλία που αγάπησα ήταν το Βιβλίο της Ζούγκλας του Kipling, με τον Μόγλη, το χαμένο παιδί που ανατράφηκε από λύκους στα βάθη της ινδικής ζούγκλας. Ακολούθησε ο Γκάντι. Η διδασκαλία του, της μη βίαιης αντίστασης («όπου και να αντιμετωπίσεις τον εχθρό, κατάκτησέ τον με αγάπη»), ήταν μια στάση ζωής που φώτιζε με το μεγαλείο της ταπεινοσύνης κάθε πράξη ανιδιοτελή που έβλεπα γύρω μου.

Γοητευμένη από τούτο τον άγνωστο κόσμο, δεν γνώριζα τότε πως υπέγραφα μία ιδιότυπη επιταγή –με ανοιχτή ημερομηνία–, για μία οφειλή τόσο προσωπική, που το αντίκρισμά της θα έπρεπε κάποτε να βρεθεί σε κάτι πολύ δικό μου. Θα ήταν αδύνατον η Ινδία να μην έχει προτεραιότητα στους προορισμούς των ταξιδιών μου. Είχα το προνόμιο να την επισκευθώ πολλές φορές, από τις ψηλές κορφές των Ιμαλαΐων και την κοιλάδα του Ινδού, μέχρι το νοτιότερο τμήμα της, τις επαρχίες Tamil Nadu και Kerala. Παντού συνάντησα την ομορφιά, την εκκωφαντική πολυχρωμία και ένα μυθικό θρησκευτικό σύμπαν. Είναι μια χώρα που το θαυμαστό και το αναπάντεχο γίνεται καθημερινό, συνηθισμένο. Στην Ινδία συναντά κανείς τον πλούτο και τη φτώχεια, αλλά περισσότερο απ’ όλα βλέπει ένα ολόκληρο έθνος να αγκαλιάζει τη ζωή. Κάθε μέρα υπάρχει και μια γιορτή, και αυτό ακριβώς είναι η Ινδία: μια αδιάκοπη γιορτή της ζωής και των μυστηρίων της.

Σε κανένα άλλο μέρος της γης ο άνθρωπος δεν εκφράζεται με τόσο δημιουργική ορμή, πουθενά αλλού δεν «συνομιλούν» αρμονικά τόσες κουλτούρες και φυλές, γλώσσες και θρησκείες. Και πάντοτε χωρίς φειδώ: κάθε μορφή του ινδικού πολιτισμού παρουσιάζεται υψωμένη στον υπερθετικό. Ωστόσο, κατά περίεργο τρόπο, κάτι τέτοιο δεν έρχεται σε αντίθεση με την ήπια, χαμηλόφωνη φύση των ανθρώπων· είναι ίσως το υπερβατικό στοιχείο της πίστης που τους χαρίζει τούτη την αβάσταχτη ελαφρότητα, μία γνώση βαθύτερη, σχεδόν οργανική, που τους προσδίδει τη χάρη μίας αρχέγονης σοφίας. Οι Ινδουιστές είναι οι πιο καλοσυνάτοι, γλυκείς και πράοι άνθρωποι που είναι δυνατόν να συναντήσει κανείς. Καμία βία δεν κρύβεται μέσα τους. Και είναι αυτοί οι άνθρωποι με την αφοπλιστική αθωότητά τους, που αποτελούν τον μεγαλύτερο θησαυρό της χώρας, ως φορείς αρχέγονων μα ακμαίων ακόμη και σήμερα παραδόσεων και θρησκευτικών πρακτικών.

Κάθε επίσκεψη στην Ινδία και κάθε επαφή με τους κατοίκους της προκαλεί μία μικρή αλλαγή οπτικής στις προσωπικές φιλοδοξίες και τις υλιστικές προτεραιότητες του Δυτικού ανθρώπου. Χαρακτηριστική είναι η περιγραφή του Απολλώνιου Τυανέως, που επισκέφθηκε την Ινδία κατά τον 1ο αιώνα μ.Χ: «Εκεί» λέει, «βρήκα μία φυλή θνητών ανθρώπων, που ζουν επάνω στη γη αλλά δεν προσκολλώνται σε αυτήν, κατοικούν σε πόλεις αλλά δεν ριζώνουν σε αυτές, κατέχουν τα πάντα και δεν κατέχονται από τίποτε».

Όπως αναφέρω και στον Πρόλογο του βιβλίου, ό,τι αντικρίζει κανείς σε αυτήν τη χώρα είναι πρωτόγνωρο, ιδιαίτερο, εντυπωσιακό· γι’ αυτόν τον λόγο ο φωτογράφος καλείται να κάνει ευθύς εξαρχής τις επιλογές του. Περιπλανώμενη στις διάφορες περιοχές της Ινδίας, βρέθηκα πολύ συχνά στον πειρασμό να φωτογραφίσω όλη αυτήν την ανέχεια, τα αποστεωμένα πρόσωπα των ανθρώπων, τις χέρσες εκτάσεις, τους ετοιμόρροπους καταυλισμούς. Αυτή ήταν η πρώτη παρόρμηση.

Ωστόσο, κατέληξα πως το μόνο εύκολο είναι αποδώσει κανείς τη φτώχεια σε μία χώρα φτωχών. Προτίμησα να φωτογραφίσω ό,τι ανασαίνει ταπεινά κάτω από όλη αυτή την εξαθλίωση: την ανθρώπινη αξιοπρέπεια των Ινδών, τη γλυκύτητα και την αισιοδοξία τους.

Πολλά είναι τα δώρα της Ινδίας στον κόσμο, αλλά τα πιο σημαντικά είναι ο Βουδισμός, η θρησκεία που διδάσκει την ειρήνη και την ανεκτικότητα, και η θεωρία της «μη-Βίας, που αποτελεί την ουσία και το μήνυμα της «Μυστικιστικής Ινδίας»: ότι είναι δυνατό να υπάρξει Ενότητα στην Ποικιλομορφία, ότι είμαστε μία και μοναδική ανθρώπινη οικογένεια, ικανοί να ζούμε μαζί και να σεβόμαστε ο ένας τον άλλον.

Ελπίζω ο αναγνώστης του λευκώματος να δει τις φωτογραφίες σαν στιγμιότυπα μιας ιστορίας, σαν μικρές φράσεις μιας αφήγησης για την υπέροχη αυτή χώρα. Το βιβλίο αυτό αποτελεί έναν φόρο τιμής στο πνεύμα της Ινδίας και στους ανθρώπους της, την δημοκρατική τους νοοτροπία, την γενναιόδωρη φιλοξενία τους, την αφοπλιστική ευθύτητα και ανεκτικότητά τους, τον εντυπωσιακό τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν και τιμούν την διαφορετικότητα.

Λίγα λόγια για την φωτογράφο

Η Δήμητρα Στασινοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1953. Μετά τις σπουδές της εργάστηκε για είκοσι χρόνια στον τραπεζικό τομέα και αργότερα στην οικογενειακή επιχείρηση, στη Ρουμανία. Με τη φωτογραφία ασχολείται τα τελευταία χρόνια.

Τον Δεκέμβριο του 2005 εξέδωσε το πρώτο της βιβλίο με τίτλο η «Ρουμανία της Καρδιάς μου», για το οποίο και τιμήθηκε με το βραβείο της ΟΥΝΕΣΚΟ Ρουμανίας.

Το δεύτερο βιβλίο της, «Bhutan, Χαμόγελα από τη στέγη του κόσμου», εκδόθηκε τον Οκτώβριο του 2008. Φωτογραφίες της έχουν διακριθεί σε διεθνείς διαγωνισμούς και έχουν εκτεθεί στην Ελλάδα και το Εξωτερικό.