Αόρατος συγγραφέας***1/2

Σασπένς, ένταση, κλειστοφοβία
Μυστικές υπηρεσίες και παρασκηνιακά παιχνίδια εξουσίας από τον μετρ Πολάνσκι
Του Παναγιωτη Παναγοπουλου


ΘΡΙΛΕΡ ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ
Σκηνοθεσία: Ρομάν Πολάνσκι
Ερμηνείες: Γιούαν Μακ Γκρέγκορ, Πιρς Μπρόσναν, Ολίβια Γουίλιαμς, Κιμ Κατράλ, Τομ Γουίλκινσον

Το θρίλερ μυστηρίου είναι το κινηματογραφικό είδος που ταιριάζει περισσότερο απ' οποιοδήποτε άλλο στον Ρομάν Πολάνσκι, αν και ο ίδιος το αρνήθηκε τα τελευταία χρόνια, πότε με τον συναισθηματικό και υπερβολικά δραματικό «Πιανίστα» (έτσι όμως ήρθε και το Οσκαρ σκηνοθεσίας) και πότε με τον «οικογενειακής» ψυχαγωγίας «Ολιβερ Τουίστ».

Ο Πολάνσκι είναι καλός σκηνοθέτης και μπορεί να ανταποκρίνεται σε όλα τα είδη. Εκεί όμως που πάντα αποδίδει καλύτερα, που πραγματικά δημιουργεί, είναι στις ταινίες με σασπένς, στο θρίλερ με ήρωες που βρίσκονται ξαφνικά σε μυστηριώδεις καταστάσεις και τραβιούνται μέσα τους σαν να βρίσκονται σε δίνη.

Από το «Μαχαίρι στο νερό» και την «Αποστροφή» μέχρι το «Μωρό της Ρόζμαρι», την «Τσάιναταουν», τον «Ενοικο», το «Frantic» και τον «Θάνατο και την κόρη», οι σημαντικότερες ταινίες του Πολάνσκι μεταφέρουν την αίσθηση της κλειστοφοβίας και τον κίνδυνο των μυστικών που ανατρέπουν καταστάσεις όταν αποκαλύπτονται.

Αυτό το κλίμα ακριβώς έχει και ο «Αόρατος συγγραφέας», που βασίζεται στο βιβλίο του Ρόμπερτ Χάρις «Παρασκήνια εξουσίας». Ο ήρωας της ταινίας, ένας ανώνυμος συγγραφέας - δημοσιογράφος (στους τίτλους αναφέρεται απλώς ως το «φάντασμα»), αναλαμβάνει να «χτενίσει» και να συμμαζέψει το χειρόγραφο ενός νεκρού συναδέλφου, ο οποίος έκανε την επιμέλεια της αυτοβιογραφίας ενός πολιτικού.

Το βιβλίο έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς ο πολιτικός είναι ο Βρετανός τέως πρωθυπουργός, ο οποίος κατηγορείται για εγκλήματα πολέμου, αλλά και για τις εξαιρετικά στενές σχέσεις του με την Αμερική, όπου έχει καταφύγει. Μέσα από τη συνεργασία του με τον πολιτικό, τη βοηθό και τη γυναίκα του, ο συγγραφέας θα αρχίσει να ανακαλύπτει μυστικά, τα οποία αποκαλύπτουν μια μεγαλύτερη ιστορία και σχέσεις με τις μυστικές υπηρεσίες και τα παρασκηνιακά παιχνίδια εξουσίας, που βάζουν σε κίνδυνο πολλές ζωές και φυσικά και τη δική του.

Δεν είναι πολύ δύσκολο να καταλάβει κανείς την πορεία της πλοκής κι αυτό είναι το μόνο ίσως μειονέκτημα της ταινίας. Πιο σημαντικός, ωστόσο, είναι ο τρόπος που ο Πολάνσκι χτίζει το σασπένς, δημιουργώντας ένταση και κορυφώσεις μέσα σε κλειστούς χώρους ή ακόμη και σε ανοιχτούς χώρους που δεν έχουν οδό διαφυγής. Πολύ καλό είναι όλο το καστ, με τον Γιούαν Μακ Γκρέγκορ και τον Πιρς Μπρόσναν σε ένα ωραίο ντουέτο και μαζί τους την Κιμ Κατράλ σε ρόλο χιτσκοκικής ξανθιάς και τον Τομ Γουίλκινσον γαλήνια απειλητικό.

Ο ήρωας της Κάθριν Μπίγκελοου βιώνει τον πόλεμο σαν μια παραίσθηση
Του Δημητρη Mπουρα / dbouras@kathimerini.gr


ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΔΡΑΜΑ
Σκηνοθεσία: Κάθριν Μπίγκελοου
Ερμηνεία: Τζέρεμι Ρένερ, Αντονι Μακί, Μπράιαν Γκέρτι, Γκάι Πιρς, Ραλφ Φάινς.

ΚΡΙΤΙΚΗ. Στην πιο εύφλεκτη στιγμή τού «The Hurt Locker», ο ήρωας της Κάθριν Μπίγκελοου αποδεικνύεται ανήμπορος να σπάσει ένα λουκέτο. Ο μάτσο Γουίλ Τζέιμς, που είναι ένας εξπέρ πυροτεχνουργός για ριψοκίνδυνες αποστολές, πασχίζει μάταια να κόψει έναν γόρδιο δεσμό (μια ατσάλινη ζώνη που έχει μετατρέψει σε ζωντανή βόμβα έναν Ιρακινό). Η πράξη του, μεταφορικά, θα έλυνε την πολιορκία της Αμερικής στη Βαγδάτη. Ο σκληρός άντρας της δράσης, που φλερτάρει διαρκώς με τον θάνατο, ξεσπάει σαν εύθραυστος νεοσύλλεκτος σε ένα μικρό παραλήρημα ενοχής και συγγνώμης.

Στο πρόσωπο του Ιρακινού, που την ύστατη στιγμή συνειδητοποίησε το παράλογο της ύπαρξής του και αποφάσισε να ακυρώσει το ταξίδι του στους ουρανούς, ο Γουίλ Τζέιμς βλέπει μια απωθημένη όψη του δικού του εαυτού: αυτήν του πατέρα.

Η Μπίγκελοου τοποθετείται ξεκάθαρα και με ντοκιμαντερίστικο στυλ με την πλευρά των Αμερικανών, χωρίς όμως να τους εξωραΐζει (ο διαχωρισμός καλού και κακού εξαρχής δεν υφίσταται). Παράλληλα, απογοητεύει όλους όσοι θα περίμεναν απ' αυτήν μια ηχηρή αντιπολεμική καταγγελία.

Το «The Hurt Locker» είναι ένα νευρώδες ρεαλιστικό ρεπορτάζ γύρω από το θρίλερ που ζει η Αμερική εδώ και χρόνια στην καρδιά της Βαγδάτης. Οι καταστάσεις που καταγράφει ο κινηματογραφικός φακός στο Ιράκ είναι κάτι σαν ένας μετά πόλεμος. Εικόνες με τον Αμερικανό νικητή ηθικά ηττημένο, ανεπιθύμητο και περικυκλωμένο από έναν αόρατο εχθρό. Ο Γουίλ Τζέιμς μοιάζει άλλοτε με καρικατούρα βγαλμένη από το «Τοπ Γκαν» και άλλοτε με έφηβο που έχει μάτια πρησμένα από τα βιντεογκέιμ. Εκτίθεται διαρκώς και βλακωδώς στον κίνδυνο κι όταν φτάνει στα όριά του συνειδητοποιεί το εσωτερικό υπαρξιακό του κενό. Στην τελευταία σκηνή (που μοιάζει σαν αχίλλειος πτέρνα της ταινίας και που θα μπορούσε να είναι και η αρχή του «Τhe Hurt Locker») ο πόλεμος και ο ηρωισμός δεν είναι παρά μια μοίρα που ο Γουίλ Τζέιμς δεν μπορεί να την αποφύγει, παρότι θα το 'θελε. Το ίδιο συνέβη και με τον μάρτυρα του Αλλάχ.

Γλυκιά και εφιαλτική

Στο παρελθόν, η Σαϊγκόν ταυτίστηκε στο συλλογικό ασυνείδητο της Αμερικής με μια εικόνα ντροπής που προσπάθησε θεαματικά να τη σβήσει ο Τζόνι Ράμπο όταν το τραύμα του Βιετνάμ έγινε θέμα για τον κινηματογράφο. Σήμερα, ο ράμπο της Μπίγκελοου ζει τον πόλεμο σαν μια παραίσθηση (γλυκιά στην αρχή και εφιαλτική στο τέλος), επιστρέφει σε μια Βαγδάτη ναρκοπέδιο γιατί δεν υπάρχει πουθενά μέρος για να πεθάνει.

Δυνατή ιστορία παγιδευμένη σε σκηνοθετικές αδυναμίες
Του Παναγιωτη Παναγοπουλου


ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΔΡΑΜΑ
Σκηνοθεσία: Σέρι Χόρμαν
Ερμηνείες: Λία Κεμπέντε, Τίμοθι Σπολ, Σάλι Χόκινς, Τζούλιετ Στίβενσον, Σοράγια Ομάρ Σκέγκο, Αντονι Μάκι

ΚΡΙΤΙΚΗ. Μια ιστορία βασάνων, βασανισμού και θάρρους είναι η ιστορία της Γουόρις Ντίρι, που έγινε γνωστή από το βιβλίο της «Λουλούδι της ερήμου». Εκεί αφηγήθηκε ότι αναγκάστηκε να υποβληθεί σε κλειτοριδεκτομή στα πέντε της, έτσι, επειδή οι παραδόσεις το πρόσταζαν, τράπηκε σε φυγή από το χωριό της στη Σομαλία, όταν ο πατέρας της συμφώνησε να την παντρέψει με έναν ηλικιωμένο άντρα, περπάτησε εκατοντάδες χιλιόμετρα, έφτασε στο Λονδίνο όπου έγινε υπηρέτρια, έζησε στον δρόμο και έφτασε να γίνει μοντέλο διεθνούς φήμης όταν ανακαλύφθηκε από έναν διάσημο φωτογράφο.

Το βιβλίο της Ντίρι έγινε παγκόσμιο μπεστ σέλερ και ήταν θέμα χρόνου να φτάσει και στον κινηματογράφο. Τη σκηνοθεσία ανέλαβε η Σέρι Χόρμαν, χωρίς ιδιαίτερες περγαμηνές στη μέχρι τώρα φιλμογραφία της. Το υλικό που η Χόρμαν είχε στα χέρια της θα άξιζε έναν καλύτερο σκηνοθέτη, προκειμένου να δώσει δραματική έμφαση και βάθος σε σημεία που θα όφειλαν να τονιστούν.

Η σκηνοθεσία της Χόρμαν είναι επίπεδη και ορισμένες στιγμές γίνεται υπερβολικά προβλέψιμη, όπως για παράδειγμα στην αρχή της ταινίας, με την εικόνα ενός λουλουδιού στην έρημο...

Από την άλλη πλευρά όμως, η ιστορία της Ντίρι είναι τόσο δυνατή, ώστε να ξεπερνά τις σκηνοθετικές αδυναμίες. Είναι μια ιστορία που σε κρατά από την αρχή μέχρι το τέλος, σε συνδυασμό με το γλυκό, αθώο και όμορφο πρόσωπο της Λία Κεμπέντε -μοντέλο κι αυτή- η οποία υποδύεται την Ντίρι. Στους β΄ ρόλους, η Χόρμαν έκανε έξυπνες επιλογές, διαλέγοντας εξαιρετικούς Βρετανούς ηθοποιούς, όπως τον Τίμοθι Σπολ και τη Σάλι Χόκινς, που δίνουν αμεσότητα και αρκετό χιούμορ στους ρόλους τους.

Ακροβασία ανάμεσα στο οικογενειακό και το κοινωνικό δράμα
Του Δημητρη Mπουρα


ΔΡΑΜΑ
Σκηνοθεσία: Λι Ντάνιελς
Ερμηνεία: Γκαμπούρεϊ Σιμπάιμπ, Μο'Νικ, Πάολα Πάτον, Μαράια Κάρεϊ, Λένι Κράβιτς, Σέρι Σέπερντ

ΚΡΙΤΙΚΗ. Η ιστορία της παχύσαρκης και αναλφάβητης Κλαρίς Πρέσιους Τζόουνς είναι σαν μια παρωδία του παραμυθιού της Σταχτοπούτας με φόντο το Χάρλεμ του 1987. Μια παρωδία πολύ διαφορετική από τις συνηθισμένες νεανικές φάρσες του Χόλιγουντ: χωρίς γέλιο, αλλά με πίκρα. «Θέλω να είμαι φυσιολογική», σκέφτεται κάποιες στιγμές η 16χρονη Πρέσιους καθώς ακροβατεί ανάμεσα στο οικογενειακό και το κοινωνικό δράμα. Κάποιες άλλες, όταν φαντάζεται τον εαυτό της βασίλισσα της σόουλ, ή όταν βλέπει στον καθρέφτη της μια χυμώδη ξανθιά, ονειρεύεται έναν πρίγκιπα που θα την πάρει μακριά από την κακιά μητριά.

Η Πρέσιους, που η εικόνα της συνοψίζει ό, τι στερεότυπο σκέφτονται οι λευκοί για τους μαύρους, μοιάζει άλλοτε σαν ένα φάντασμα που τριγυρίζει ανάμεσα στους «φυσιολογικούς» του Χάρλεμ, και άλλοτε σαν ένα παιδί καταδικασμένο να ζει σε ένα εχθρικό περιβάλλον. Ο πατέρας της τη βιάζει κατ' εξακολούθηση (η Πρέσιους έχει ένα μωρό με σύνδρομο Ντάουν απ' αυτόν και είναι ξανά έγκυος) και τη μολύνει και με έιτζ. Η μητέρα της, που τη μισεί γιατί της έκλεψε τον άντρα (!) και την τσακίζει καθημερινά στο ξύλο, τη χρησιμοποιεί για να παίρνει το επίδομα κοινωνικής πρόνοιας και της συμπεριφέρεται σαν να είναι δούλα.

Η ηθογραφία της ζωής στο Χάρλεμ οδηγείται στην υπερβολή και ο παράδεισος της οικογένειας γίνεται μια κόλαση, στην οποία ο πατέρας και η μητέρα συνοψίζουν το απόλυτο κακό. Μοναδική ρωγμή για να μπει φως στη ζωή της Πρέσιους είναι το σχολείο και μια μαύρη λεσβία δασκάλα που την πείθει να μάθει γράμματα και να γράψει την ιστορία της.

Ο Λι Ντάνιελς μεταφέρει στην οθόνη ένα μυθιστόρημα της Σάφαϊρ (πρωτοκυκλοφόρησε στα ελληνικά με τον τίτλο «Σπρώξε» και επανακυκλοφορεί με τον τίτλο της ταινίας από τις εκδόσεις Καστανιώτη), κινηματογραφώντας ρεαλιστικά την καθημερινότητα της ηρωίδας του ή μεγεθύνοντας λεπτομέρειες σαν αυτές που συναντάμε στις σαπουνόπερες, για να δείξει έναν εφιάλτη. Το κορμί και το βλέμμα της πρωταγωνίστριάς του Γκαμπούρεϊ Σιμπάιμπ του υπαγορεύουν την αισθητική της «Μονάκριβης». Η ιστορία της παχύσαρκης Πρέσιους είναι η ιστορία μιας άκακης κοπέλας, που θα ήθελε είναι κάτι διαφορετικό από αυτό που είναι και η οποία ενίοτε θεωρεί το χρώμα της υπεύθυνο για τη μαύρη της ζωή.

Εξυπνη κομεντί με δραματικούς τόνους από τον Τζ. Ράιτμαν
Του Παναγιωτη Παναγοπουλου


ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΚΟΜΕΝΤΙ
Σκηνοθεσία: Τζέισον Ράιτμαν
Ερμηνείες: Τζορτζ Κλούνεϊ, Βέρα Φαρμίγκα, Αννα Κέντρικ, Τζέισον Μπέιτμαν

ΚΡΙΤΙΚΗ. Δεν είναι συχνό φαινόμενο μια ταινία να ισορροπεί με τόση δεξιοτεχνία ανάμεσα στο στοιχείο της κομεντί και του δράματος, να σκιαγραφεί το ουσιαστικό πορτρέτο ενός νέου, διαφορετικού χαρακτήρα και να έχει τόσο σωστό τάιμινγκ στην έξοδό της στις αίθουσες.

Το «Ραντεβού στον αέρα» είναι μια ταινία που αναφέρεται στην οικονομική κρίση, όμως είναι πολύ περισσότερα πράγματα πέρα απ' αυτό. Ο Ράιαν, ο ήρωας που υποδύεται ο Τζορτζ Κλούνεϊ, δουλεύει για λογαριασμό δειλών εργοδοτών που διστάζουν να απολύσουν τους εργαζομένους τους. Κάνει εκείνος, λοιπόν, τη δουλειά αντί γι' αυτούς, ταξιδεύοντας από πόλη σε πόλη στην Αμερική.

Η ζωή του βρίσκεται ανάμεσα σε αεροπλάνα, αεροδρόμια, ενοικιάσεις αυτοκινήτων και δωμάτια ξενοδοχείων. Σε όλα έχει κάρτες προνομίων και αισθάνεται «σαν στο σπίτι του», ακριβώς το αντίθετο δηλαδή από το πώς αισθάνεται τον ελάχιστο χρόνο που βρίσκεται στο παραμελημένο μικρό του διαμέρισμα και στις απόμακρες σχέσεις που έχει με την οικογένειά του. Ο Ράιαν προτιμά τη στημένη θαλπωρή των ξενοδοχείων και το σεξ χωρίς δεσμεύσεις με μια συνάδελφο, που όπως του λέει, «είμαι ακριβώς το ίδιο με σένα, αλλά με κόλπο».

Αυτή η προσεκτικά στημένη ζωή θα τεθεί σε κίνδυνο από μια φιλόδοξη νεαρή κοπέλα στην εταιρεία του, που προτείνει να κοπούν τα ταξίδια και οι απολύσεις να γίνονται με τηλεδιάσκεψη. Εκείνος θα την πάρει μαζί του για ένα τελευταίο ταξίδι ώστε να της δείξει ότι η ελάχιστη αξιοπρέπεια είναι να κοιτάς στα μάτια εκείνον που απολύεις. Η ανατριχιαστική αληθοφάνεια των σκηνών των απολύσεων δεν είναι τυχαία, καθώς το συνεργείο βρήκε πραγματικούς απολυμένους, στους οποίους έδωσε βήμα να πουν ό, τι θα έλεγαν στους εργοδότες τους την ώρα της απόλυσης.

Μετά το «Thank you for smoking» και τη «Juno», το «Ραντεβού στον αέρα» είναι το τρίτο καλό δείγμα δουλειάς από τον Ράιτμαν, που εξελίσσεται σε καλό μάστορα της έξυπνης κομεντί με δραματικούς τόνους και κοινωνικό θέμα.

Εξαιρετικά λεπτοδουλεμένη είναι η δουλειά που έχει γίνει στις ερμηνείες από τον Κλούνεϊ και τις Βέρα Φαρμίγκα και Αννα Κέντρικ. Ολοι τους είναι υποψήφιοι για Οσκαρ, ενώ η ταινία διεκδικεί ακόμη τα βραβεία καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας και διασκευασμένου σεναρίου.

Αντιπολεμικό αριστούργημα από το Ισραήλ με τον Χρυσό Λέοντα της Βενετίας
Του Δημητρη Mπουρα / dbouras@kathimerini.gr

ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΔΡΑΜΑ
Σκηνοθεσία: Σαμουέλ Μαόζ
Ερμηνεία: Γιοάβ Ντονάτ, Ρέιμοντ Αμσάλεμ, Μάικλ Μοσόνοφ.


ΚΡΙΤΙΚΗ. Το καλοκαίρι του 1982 ο ισραηλινός στρατός εισβάλλει στον Νότιο Λίβανο υπό την καθοδήγηση του τότε υπουργού Αμύνης, Αριέλ Σαρόν. Παράλληλα, οι φανατικοί χριστιανοί φαλαγγίτες του Λιβάνου σφάζουν χιλιάδες αμάχους Παλαιστινίους στα προσφυγικά στρατόπεδα Σάμπρα και Σατίλα ως αντίποινα για τη δολοφονία του φιλοϊσραηλινού προέδρου Μπασίρ Τζεμαγιέλ. Στο «Βαλς με τον Μπασίρ», ο Ισραηλινός σκηνοθέτης Αρι Φόλμαν δημιούργησε ένα κόμικ με αφορμή αυτή τη σφαγή συνυφαίνοντας σε ένα χάρτινο καμβά το ντοκιμαντέρ, το φιλμ νουάρ και την ψυχανάλυση. Φέτος, ο συμπατριώτης του Σαμουέλ Μαόζ επιστρέφει στην ίδια εποχή μεγεθύνοντας μια λεπτομέρεια του πολέμου. Ο «Λίβανός» του είναι ένα σκοτεινό δράμα που κλιμακώνεται σαν μια ταινία ψυχολογικού τρόμου. Είναι το βλέμμα του Μαόζ πάνω στο alter ego του: τον πυροβολητή ενός τανκ που ταξιδεύει βαθιά μέσα στη νύχτα

Η ισχνή σε πλοκή ιστορία διαδραματίζεται στο εσωτερικό ενός άρματος μάχης που το πλήρωμά του διατάσσεται να ακολουθήσει μια διμοιρία πεζικάριων σε μια βαμβαρδισμένη περιοχή του Νοτίου Λιβάνου. Η αποστολή αρχίζει... εξωτικά σε μια μπανανοφυτεία και οσονούπω γίνεται Γολγοθάς, καθώς το σιδερένιο κτήνος πλησιάζει στον προορισμό του, στην πόλη Σεν Τροπέ. Το τανκ παγιδεύεται στα ερείπια και ο πυροβολητής, που πρέπει να φανεί πως είναι από ατσάλι κονιορτοποιώντας ό,τι κινείται στη γύρω περιοχή, ζει το μεγαλύτερο σοκ της ζωής του.

Ο Μαόζ τον παρακολουθεί με ένοχη συνείδηση. Αγωνιά να λυτρωθεί και το βλέμμα του, που μετράει μια επίγεια κόλαση μέσα από το περισκόπιο του τανκ, είναι φοβισμένο. Η σκηνοθεσία του ταυτίζει τη μηχανή που κάνει πόλεμο (το τανκ) με τη μηχανή που παράγει θέαμα (η κινηματογραφική κάμερα) ψηλαφίζοντας ένα δικό του τραύμα από τον πόλεμο του 1982.

Ο κλειστοφοβικός «Λίβανος» δεν έχει πλοκή και εμμένει αποκλειστικά στην ψυχολογία. Είναι ένας επιθανάτιος ρόγχος - ομφαλός σε ένα ντοκιμαντέρ γύρω από τη φρίκη του πολέμου. Μια ελεγεία για έναν χαμένο παράδεισο και ταυτοχρόνως ένα ντοκουμέντο υπαρξιακού τρόμου σε ένα κατασκευασμένο σκηνικό: ο Λίβανος του Μαόζ μοιάζει σαν αλλόκοτο ονειρικό τοπίο μέσα στο πυκνό σκοτάδι. Μια επικίνδυνη ζώνη, σαν αυτή του ταρκοφσκικού «Στάλκερ», όπου ο πόλεμος βιώνεται ως μια φανταστική περιπέτεια καθ' οδόν προς τον Αδη.

Της Μαριας Kατσουνακη


ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΔΡΑΜΑ
Σκηνοθεσία: Πάνος Κούτρας
Ερμηνείες: Μίνα Ορφανού, Γιάννης Κοκιασμένος

ΚΡΙΤΙΚΗ. Η εγκωμιαστική υποδοχή της «Στρέλλας» από τον διεθνή Τύπο (τόσο στο Βερολίνο όσο και στο Παρίσι) σημαίνει, κατ' αρχάς, ότι το θέμα της «διαβάζεται» από ένα κοινό εκτός συνόρων. Δεν πρόκειται, δηλαδή, για άλλη μια εσωστρεφή, ελληνοκεντρική παραγωγή. Πολύτιμη κατάκτηση, όχι μόνο θεματική και αισθητική αλλά και κοινωνική. Ο Πάνος Κούτρας χειρίζεται μια ιστορία με υψηλό βαθμό ρίσκου. Ταινία με ηρωίδα τρανσέξουαλ πολύ εύκολα γλιστράει στη γραφικότητα και στα καλιαρντά. Ο σκηνοθέτης όμως έχει ανοιχτό μέτωπο με τα «στερεότυπα». Τα μάχεται είτε ευθέως («Η επίθεση του γιγαντιαίου μουσακά») είτε εκμεταλλευόμενος την πρωτογενή ύλη τους (όπως στην «Αληθινή ζωή»).

Στη «Στρέλλα» η πρόκληση πολλαπλασιάζεται: η σχέση που αποκαλύπτεται ανάμεσα στον 48χρονο άντρα, αποφυλακισμένο ύστερα από 15 χρόνια εγκλεισμού για φόνο, και τη νέα και όμορφη τρανσέξουαλ πόρνη, θα μπορούσε να καταλήξει σε φτηνό, επιθετικά κιτς, μελό. Ο Πάνος Κούτρας απογειώνει το θέμα του ήσυχα, αναίμακτα, με τρυφερότητα, γλυκύτητα και ανθρωπιά. Δεν βγάζει δεκάρικους κοινωνικής ένταξης, εκθέτει την αμηχανία, την εσωτερική σύγκρουση, τον θυμό, την αλήθεια και το ψέμα, την πραγματικότητα και τις ψευδαισθήσεις, μιας συνθήκης ζωής που ούτε τόσο σαφής είναι ούτε αυτονόητη. Εντάσσει τον κόσμο που καταγράφει σε μια κανονικότητα, με μόνο εργαλείο την αποδοχή της δικής του ταυτότητας, της καθημερινότητας, των επιθυμιών και αναγκών του. «Συμβαίνει κι αυτό», μοιάζει να λέει. Χωρίς ενοχή, χωρίς πάθος ή φόβο. Με οικονομία και άνεση. Και μια ευπρόσδεκτη «παιδικότητα». Ενας σκίουρος - καρτούν, που κινείται ανάμεσα στο γλυκερό και παραμυθένιο του Ντίσνεϊ και το σκοτεινό, μακάβριο χιούμορ του Τιμ Μπάρτον, «σχολιάζει» τα δρώμενα.

Η «Στρέλλα» δεν εστιάζει πάνω στο αλλόκοτο ή το γκροτέσκο. Οι ήρωές του παλεύουν, μάχονται και ηττώνται, αναζητούν την αμφιλεγόμενη αλλά και καθησυχαστική σύμβαση μιας οικογενειακής ατμόσφαιρας, παραμονή Πρωτοχρονιάς.

Τον σεβασμό στους χαρακτήρες δεν επιβάλλει μόνο η σκηνοθεσία. Εμπνέουν και οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές με υποδειγματικές ερμηνείες. Τόσο από την ερασιτέχνη Στρέλλα Μίνα Ορφανού όσο και από τον περισσότερο δοκιμασμένο κινηματογραφικά Γιάννη Κοκιασμένο.

H απάνθρωπη διαβίωση στη φυλακή και αναζήτηση τρόπων... επιβίωσης
Του Παναγιωτη Παναγοπουλου


ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΔΡΑΜΑ
Σκηνοθεσία: Ζακ Οντιάρ
Πρωταγωνιστούν: Ταχάρ Ραχίμ, Νιλς Αρεστρουπ, Αντέλ Μπενσερίφ, Ρέντα Κατέμπ

ΚΡΙΤΙΚΗ. Οι ταινίες που διαδραματίζονται μέσα σε φυλακές, έχουν το πλεονέκτημα ότι η πλοκή εξελίσσεται μέσα σε έναν περιορισμένο χώρο, σε μια διαφορετική, κλειστή κοινότητα, όπου οι εντάσεις συχνά κορυφώνονται και οι εκρήξεις δεν λείπουν. Ο Ζακ Οντιάρ, ένας καλός σκηνοθέτης, που αγαπάει τα καθαρά κινηματογραφικά είδη, στον «Προφήτη» καταπιάνεται με το είδος της ταινίας φυλακής και χτίζει ένα συμπαγές δράμα και ένα στιβαρό πορτρέτο για τον κεντρικό του ήρωα.

Ο «Προφήτης» είναι η καταγραφή μιας ιστορίας ενηλικίωσης σε δύσκολες συνθήκες και της εκδήλωσης ακραίας φιλοδοξίας που δεν σταματάει πουθενά. Κεντρικός χαρακτήρας, ο νεαρός Μαλίκ, ο οποίος μπαίνει στη φυλακή μόλις στα 19 χρόνια του. Αγνωστος μεταξύ αγνώστων, πολύ γρήγορα διαπιστώνει ότι τα πράγματα δεν θα είναι εύκολα για εκείνον αν δεν φροντίσει να προστατέψει τον εαυτό του. Το πρώτο κομμάτι της ταινίας παρουσιάζει τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης μέσα στη φυλακή, τη βία που υπάρχει παντού, τις συμφωνίες και τα πάρε-δώσε και ο θεατής παρακολουθεί όλα αυτά, καθώς τα ανακαλύπτει και ο ίδιος ο Μαλίκ.

Σ' αυτό το περιβάλλον, όπου πάνω απ' όλα σημασία έχει η επιβίωση, ο Μαλίκ θα βρει τον τρόπο να επιβιώσει. Θα δεχτεί να γίνει το παιδί για τα θελήματα της ομάδας των Κορσικανών, μιας ομάδας που είναι αντίπαλη με την ομάδα των μουσουλμάνων, από την οποία ο Μαλίκ απέχει. Θα δολοφονήσει έναν ομόθρησκό του για χάρη των Κορσικανών και θα αποκτήσει την εμπιστοσύνη τους. Είναι το πρώτο βήμα για να ισχυροποιήσει τη θέση του και να αρχίσει να αποκτά όλο και περισσότερη δύναμη. Οταν οι «ισχυροί» αντιληφθούν το παιχνίδι του Μαλίκ, δεν θα είναι πλέον τόσο ισχυροί και εκείνος έντεχνα θα στρέψει τις ομάδες τη μία ενάντια στην άλλη με αποτέλεσμα να επωφεληθεί ο ίδιος και να γίνει ένας μικρός αυτοκράτορας της παρανομίας.

Η διάρκεια του «Προφήτη» φτάνει τις δυόμισι ώρες, όμως η ταινία δεν γίνεται ποτέ κουραστική. Ο Οντιάρ, με σχεδόν ντοκιμαντερίστικο ρεαλισμό και πολλούς μη επαγγελματίες ηθοποιούς, συνθέτει με αδιάκοπο ρυθμό και ένταση το πορτρέτο τόσο ενός χαρακτήρα όσο και ενός περιβάλλοντος, όπου τα βασικά ένστικτα λειτουργούν περισσότερο από όποιο στοιχείο ανθρωπιάς. Στο ρόλο του Μαλίκ, ο νεαρός Ταχάρ Ραχίμ είναι μια πραγματική αποκάλυψη. Σηκώνει επάνω του χωρίς δυσκολία το βάρος του ήρωα που η μοναδική του επιλογή είναι να χαράξει έναν μοναχικό δρόμο. Μαζί του ο έμπειρος Νιλς Αρεστρουπ στο ρόλο του Κορσικανού αφεντικού.

Ο Δανός σκηνοθέτης στα βήματα του... Ταραντίνο - Χαρμάνι Μπέργκμαν και σπλάτερ


ΣΙΝΕΦΙΛ
Σκηνοθεσία: Λαρς φον Τρίερ
Ερμηνεία: Σαρλότ Γκενσμπούργκ, Γουίλεμ Νταφόε.

ΚΡΙΤΙΚΗ. Ενα φευγαλέο γκρο πλαν, σαν σε ταινία πορνό, και μερικές στιγμές όπου το «πορνό» γίνεται σπλάτερ έριξαν τον Λαρς φον Τρίερ στην πυρά τον περασμένο Μάιο στις Κάννες. Στον βιβλικό και ψυχαναλυτικό «Αντίχριστο», δύο σύγχρονοι πρωτόπλαστοι αλληλοσπαράσσονται. Μια χειραφετημένη Εύα επιχειρεί να συνθλίψει το πέος ενός αλαζονικού Αδάμ και λίγο μετά προχωρεί στη δική της κλειτοριδεκτομή. Ανατριχιαστικά όλα τούτα για μια ταινία που απευθύνεται σε ένα κοινό που δεν χασμουριέται στις επανεκδόσεις του Μπέργκμαν. Είναι αλήθεια πως ο «Αντίχριστος» σοκάρει.

Αλήθεια είναι, επίσης, πως το χολιγουντιανό μενού των μούλτιπλεξ ενίοτε προκαλεί σοβαρότερες στομαχικές διαταραχές. Ο Τρίερ μάς ρίχνει στο πρόσωπο μερικά κάδρα πλημμυρισμένα με αίμα. Γίνεται γκροτέσκ για να αποστασιοποιηθεί από την απόλαυσή του, καθώς ψάχνει την κόλαση στο υπέδαφος ενός παραδείσου και το αντίστροφο. Γι' αυτό ο αφηγηματικός άξονας της ταινίας πηγαινοέρχεται από τον άντρα στη γυναίκα.

Ο «Αντίχριστος» είναι ένα βαθιά φιλοσοφημένο δοκίμιο γύρω από τη φύση του χριστιανικού πολιτισμού που έχει στον πυρήνα του τη δαιμονοποίηση του ενστίκτου και τον φόβο. Ανοίγει με το τέλος της αθωότητας (με μια ασπρόμαυρη σεκάνς, σκηνοθετημένη σαν όπερα - βιντεοκλίπ, που περιγράφει την πτώση και τον θάνατο ενός παιδιού την ώρα που οι γονείς του κάνουν έρωτα) και συνεχίζεται σαν ψυχαναλυτική συνεδρία (η μητέρα μετά την απώλεια του παιδιού βιώνει το σεξ σαν ψυχοσωματική τιμωρία). Ο επίλογος έχει ίδιο στυλ με τον πρόλογο. Η εικόνα όμως είναι πιο ονειρική, παραπέμπτει στον Γιουνγκ, στα περί κληρονομημένου γυναικείου στοιχείου που κρύβεται στο υποσυνείδητο του άντρα.

Φαντασιακή Εδέμ

Στο αχρονικό, μεταφυσικό «Στάλκερ» του Ταρκόφσκι, ένας επιστήμονας και ένας συγγραφέας διασχίζουν μια απαγορευμένη ζώνη όπου κάθε επιθυμία θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί.

Στον «Αντίχριστο», ένας αλαζονικός ψυχίατρος προσπαθεί να θεραπεύσει την ασθενή σύζυγό του (συγγραφέα μιας ημιτελούς διατριβής με τίτλο «Γυναικοκτονία» και θέμα το κυνήγι των μαγισσών). Οι κρίσεις άγχους της γυναίκας οδηγούν το ζευγάρι στη ρίζα του φόβου: στο δέντρο της γνώσης, σε μια φαντασιακή Εδέμ σαν την ταρκοφσκική ζώνη.

Ο Αδάμ και η Εύα του Τρίερ ακολουθούν μια τροχιά από το τέλος προς την αρχή. Επιστρέφουν σ' έναν παράδεισο όπου δεσπόζει το ένστικτο. Αρχικά μοιάζουν σαν να βρίσκονται σε ψυχόδραμα του Στρίνγκμπεργκ, ή του Μπέργκμαν. Στη συνέχεια γίνονται πρωταγωνιστές μιας ταινίας τρόμου.

Η νέα ταινία της Pixar προσφέρει χαρά μιλώντας για σοβαρά θέματα
Του Παναγιωτη Παναγοπουλου


Σκηνοθεσία: Πιτ Ντόκτερ
Πρωταγωνιστούν (φωνές): Εντ Ασνερ, Κρίστοφερ Πλάμερ, Ντελρόι Λίντο, Τζόρνταν Ναγκάι.

ΚΡΙΤΙΚΗ. Με συνέπεια απέναντι στο κοινό και στις αρχές της και με ευφυΐα, η Pixar εξακολουθεί να παράγει τις καλύτερες ταινίες που προβάλλονται στις αίθουσες τα τελευταία χρόνια. Επειτα από τον «Ρατατούη» και τον «Wall-e», που προχώρησαν τα όρια του animation πολύ πέρα από τον περιοριστικό χαρακτηρισμό της παιδικής ταινίας, το «Ψηλά στον ουρανό» αποτελεί ένα περισσότερο διασκεδαστικό διάλειμμα στη φιλμογραφία του στούντιο. Ομως και πάλι, ακόμη και σε αυτή την πιο «παιδική» ατμόσφαιρα, πρόκειται για μια ταινία που αναφέρεται, έστω και σύντομα αλλά με βάθος, σε ένα ευρύτατο πεδίο θεμάτων. Και το κάνει με τρόπο εύληπτο, διασκεδαστικό, αστείο και συγκινητικό.

Η κεντρική ιδέα της ταινίας μπορεί να χαρακτηριστεί ποιητική. Ενας χήρος ηλικιωμένος άντρας σέρνει το ιπτάμενο με μπαλόνια σπίτι του σε ερημικές εκτάσεις της Βενεζουέλας, προκειμένου να εκπληρώσει την υπόσχεση που έδωσε στη γυναίκα του. Είναι μια ιδέα αντίστοιχη με εκείνη του γέρου του «Straight story» του Λιντς, που ταξιδεύει σχεδόν μάταια με το τρακτέρ του. Καταθλιπτικό θέμα; Κάθε άλλο. Οι άνθρωποι της Pixar ξέρουν να προσφέρουν χαρά μιλώντας για σοβαρά πράγματα.

Ο χαρακτήρας του κυρίου Καρλ Φρέντρικσεν, πικρού και μόνου έπειτα από τον χαμό της αγαπημένης του Ελι, μεταμορφώνεται όταν αρχίσει η περιπέτεια. Ξαναβρίσκει τη ζωντάνια και τη δύναμη να πολεμήσει, ακόμη και το παλιό του είδωλο, που αποδεικνύεται εχθρός. Σ' αυτό βοηθάει η παρουσία του Ράσελ, ενός ξεροκέφαλου προσκόπου. Είναι μοναχοπαίδι χωρισμένων γονιών και ψάχνει την επιβεβαίωση ακόμη και με ένα προσκοπικό βραβείο. Ο Ράσελ θα συντροφεύσει τον Καρλ στην περιπέτεια του ιπτάμενου σπιτιού και οι δυο θα αλληλοδιδαχτούν με διαφορετικό τρόπο.

Το «Ψηλά στον ουρανό», αν και οικογενειακή ταινία που απευθύνεται ακόμη και στις πολύ μικρές ηλικίες, μιλάει για τη μοναξιά, για τα γηρατειά, την αγάπη, την πίστη, το κουράγιο. Είναι μια από τις πιο αστείες ταινίες των τελευταίων ετών, με ξεκαρδιστικές στιγμές, αλλά ταυτόχρονα έχει και ένα κομμάτι που είναι από τα πιο συγκινητικά αποσπάσματα στην ιστορία του σινεμά.

Το «Ψηλά στον ουρανό» είναι ένα σχεδόν αριστούργημα. Σχεδόν, επειδή το σενάριο είναι ελάχιστα λιγότερο λεπτοδουλεμένο σε σχέση με τις προηγούμενες ταινίες του στούντιο. Εξαιρετικό το φωνητικό καστ με κορυφαίο τον Εντ Ασνερ και μαγικό το βαλσάκι που συνέθεσε ο Μάικλ Τζιακίνο.

Αλλη μια επανέκδοση που λάμπει σαν χρυσός. Το «Χρήμα» είναι το κύκνειο άσμα του Ρομπέρ Μπρεσόν. Μια αριστουργηματική ταινία, δείγμα απλότητας και αφαίρεσης, εμπνευσμένη από το «Πλαστό χαρτονόμισμα» του Τολστόι. Ο καθολικός, αλλά διόλου ηθικολόγος Μπρεσόν, συνθέτει μια παραβολή για την παράδοση του ανθρώπου στον διάβολο (το πλαστό, αλλά και το γνήσιο χρήμα) και την πτώση του.

Ο Ιβόν, ένας βιοπαλαιστής με καθαρό πρόσωπο και καθαρά χέρια, κυριεύεται σταδιακά από το κακό όταν ένας επιπόλαιος νεαρός ρίχνει στην κυκλοφορία ένα πλαστό χαρτονόμισμα των 500 φράγκων. Ο Ιβόν κατηγορείται άδικα για διακίνηση πλαστού χρήματος και χάνει τη δουλειά του.

Πιεσμένος από τα οικογενειακά βάρη (είναι παντρεμένος και έχει μια μικρή κόρη) συμμετέχει σε μια αποτυχημένη ληστεία τράπεζας ως οδηγός. Μπαίνει στη φυλακή και στη συνέχεια, όταν μαθαίνει πως η κόρη του πέθανε ξαφνικά από μια αρρώστια, αποπειράται να αυτοκτονήσει. Αποτυγχάνει όμως και επιστρέφει στη φυλακή μετά την ανάρρωσή του στο νοσοκομείο. Οταν αποφυλακίζεται σκοτώνει ψυχρά, για το χρήμα, ένα ζευγάρι που διευθύνει μια πανσιόν. Κατόπιν μακελεύει την οικογένεια μιας φιλεύσπλαχνης γυναίκας που του πρόσφερε απλόχερα στέγη και τροφή.

Σασπένς και μελόδραμα στο αριστούργημα του Χίτσκοκ


Ο «Δεσμώτης του ιλίγγου» είναι η πιο ονειρική, αλλά και κρυστάλλινη ταινία του Αλφρεντ Χίτσκοκ. Ενα αριστούργημα που συνοψίζει το έργο του και τις αρχές του σασπένς - όπως το εννοούσε ο Χίτσκοκ, θεωρώντας το βλέμμα του θεατή συνένοχο στην περιπέτεια που λέγεται κινηματογράφος.

Ο «Δεσμώτης του ιλίγγου» είναι μοιρασμένος στα δύο με απόλυτη συμμετρία. Στο πρώτο μέρος ένας πρώην αστυνόμος, ο Σκότι που πάσχει από υψοφοβία, αναλαμβάνει να γίνει φύλακας-άγγελος της ξανθιάς Μάντλεν, της «τρελής» συζύγου ενός παλιού φίλου του, η οποία παραλογίζεται και έχει αυτοκτονικές τάσεις. (Πιστεύει πως βιώνει τη μετεμψύχωση μιας Ισπανίδας που έζησε στο Σαν Φρανσίσκο του 18ου αιώνα.) Το παρελθόν είναι σαν μια δίνη. Ρουφάει τη Μάντλεν, αλλά και τον ερωτευμένο Σκότι, που μοιάζει υπνωτισμένος απ' το αινιγματικό βλέμμα της. Το μελόδραμα, ουσιαστικά περί αυτού πρόκειται, κορυφώνεται όταν ο Σκότι αδυνατεί να αποτρέψει το μοιραίο εξαιτίας του ιλίγγου του. Η εικόνα του παραπέμπει στο νουάρ και αυτή της αριστοκρατικής γυναίκας στο ρομαντικό μυθιστόρημα. Στο δεύτερο μέρος της ταινίας ο Σκότι, που βασανίζεται από ενοχές για το θάνατο της αγαπημένης του, συναντάει μια σωσία της Μάντλεν, την κοκκινομάλλα Τζούντι. Γίνεται σκιά της και κάνει το παν για να τη μεταμορφώσει σε Μάντλεν. Την πιέζει να αλλάξει ντύσιμο, χτένισμα και συμπεριφορά, θέλοντας να «αναστήσει» τη νεκρή με την οποία συνεχίζει να 'ναι ερωτευμένος. Σε αυτό το κομμάτι της ταινίας ο Χίτσκοκ κλιμακώνει ένα θρίλερ χωρίς να δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το πτώμα και τον δολοφόνο. Ούτε για το μέλλον του Σκότι, που θα μάθει την αλήθεια για το αινιγματικό αντικείμενο του πόθου του.

Η Κιμ Νόβακ, ο μαγνήτης που έλκει τον Τζέιμς Στιούαρτ, είναι εξαιρετική. Η μουσική του Μπέρναρντ Χέρμαν είναι ο καταλύτης στη χημεία του σασπένς.

Αποκατεστημένη βερσιόν
Με όλα τα παλιά της κομμάτια και με τα θεαματικά πρωτότυπα χρώματα
Του Παναγιωτη Παναγοπουλου


ΕΡΩΤΙΚΟ ΔΡΑΜΑ
Σκηνοθεσία: Μαξ Οφίλς
Ερμηνείες: Μαρτίν Καρόλ, Πίτερ Ουστίνοφ, Αντον Γουόλμπρουκ, Λιζ Ντελαμάρ, Γουίλ Κουάντφλιγκ.

Μια μεγάλη εμπορική αποτυχία στην εποχή της, η οποία όμως αναγνωρίστηκε καλλιτεχνικά από τη στιγμή της δημιουργίας της και εξακολουθεί να θεωρείται μια από τις σημαντικές ταινίες στην ιστορία του κινηματογράφου, είναι η «Πτώση της Λόλα Μοντές». Είναι η τελευταία ταινία που σκηνοθέτησε ο Οφίλς πριν από τον θάνατό του και η ταινία που τον ταλαιπώρησε μέχρι να πεθάνει εξαιτίας της διαμάχης του με τους παραγωγούς.

Σε δύο επίπεδα

Οι παραγωγοί της «Λόλα Μοντές», οι οποίοι επέβαλαν ως πρωταγωνίστρια στον Οφίλς τη σταρ της εποχής Μαρτίν Καρόλ, μόνταραν μια διαφορετική βερσιόν της ταινίας, χωρίς τα φλασμπάκ στην αφήγηση, τα οποία απώθησαν το κοινό της εποχής και για χρόνια η ταινία προβαλλόταν μόνο σε αυτή τη βερσιόν. Μόλις πρόσφατα ανακαλύφθηκαν κομμάτια τα οποία θεωρούνταν χαμένα και η ταινία αποκαταστάθηκε στο αρχικό της μοντάζ και με τα θεαματικά της πρωτότυπα χρώματα. Αυτή είναι και η βερσιόν που προβάλλεται τώρα σε νέα κόπια. Τι είναι η «Πτώση της Λόλα Μοντές»; Είναι σε πρώτο επίπεδο μια βιογραφική ταινία, η ιστορία της διάσημης χορεύτριας, της «πιο σκανδαλώδους γυναίκας του κόσμου», που έγινε περισσότερο γνωστή για τους αμέτρητους έρωτές της. Ανάμεσά τους, ήταν ο Φραντς Λιστ και ο βασιλιάς Λουδοβίκος Α΄ της Βαυαρίας.

Η ταινία όμως είναι και ένα σχόλιο επάνω στην εφήμερη φήμη. Ιδιαίτερα σήμερα, που τα πρόσωπα της δημοσιότητας αποθεώνονται και κανιβαλίζονται μέσα σε λίγες στιγμές, έχει μεγαλύτερη σημασία η ιστορία της Λόλα Μοντές και ειδικά ο τρόπος που ο Οφίλς επιλέγει να την αφηγηθεί. Ο μηχανισμός αφήγησης του Οφίλς είναι ο χώρος του τσίρκο, όπου η Λόλα αφηγείται τη ζωή της σαν θέαμα, ενώ τα επεισόδια επανέρχονται σε φλασμπάκ.

Στο τσίρκο της Νέας Ορλεάνης ο διευθυντής του τσίρκο αφηγείται τις περιπέτειες της Λόλα, με εκείνη καθισμένη σε ένα βάθρο, ενώ το κοινό μπορεί να πληρώσει για να της φιλήσει το χέρι...

Η τολμηρή αφήγηση του Οφίλς λειτουργεί, κάνοντας την ιστορία να μοιάζει σχεδόν με παιχνίδι φαντασίας, κάτι που ενισχύεται από τα μαγικά έντονα χρώματα του τσίρκο. Το αδύναμο κομμάτι της «Λόλα Μοντές» είναι η ερμηνεία της Μαρτίν Καρόλ, που μπήκε στην ταινία απλά και μόνο για την εμπορικότητα του ονόματός της. Ομως οι συμπρωταγωνιστές της, Πίτερ Ουστίνοφ και Αντον Γουόλμπρουκ, κλέβουν την παράσταση και σώζουν την ταινία από την ερμηνευτική αδυναμία της Καρόλ.

Αμερικανική Περιπέτεια (1968 )
Σκηνοθεσία: Νόρμαν Τζιούισον
Παίζουν: Στιβ Μακ Κουίν, Φέι Νταναγουέι, Γιάζεφ Κότο

Μία από τις καλύτερες επανεκδόσεις του φετινού καλοκαιριού είναι ένα μείγμα ερωτικού μελοδράματος και κοσμοπολίτικης αστυνομικής περιπέτειας, με σκηνοθετικό στυλ και ερμηνείες από τον Στιβ Μακ Κουίν και τη Φέι Ντάναγουεϊ. Ενας πάμπλουτος επιχειρηματίας, ο Τόμας Κράουν, οργανώνει τη ληστεία μιας τράπεζας. Η επιχείρηση εκτυλίσσεται με ακρίβεια ελβετικού ρολογιού και τα κλοπιμαία καταλήγουν σε μια τράπεζα της Γενεύης. Στη συνέχεια, η ντετέκτιβ μιας ασφαλιστικής εταιρείας πλησιάζει τον Τόμας Κράουν πιστεύοντας πως αυτός είναι ο ένοχος. Ο έρωτας, που ακολουθεί, κλιμακώνεται σαν ένα παιχνίδι εξαπάτησης.

Το τραγούδι των τίτλων «The Windmills Of Your Mind», του Μισέλ Λεγκράν με τη φωνή του Νόελ Χάρισον, βραβεύτηκε με Οσκαρ. Η «Υπόθεση Τόμας Κράουν» γυρίστηκε το 1968 από τον Νόρμαν Τζούισον. Ο,τι πρέπει για τα θερινά σινεμά.

Μ. Κατσουνακη


Ενα ντοκιμαντέρ για τη «Μακρόνησο» αναφέρεται μοιραία σε μια περίοδο φορτισμένη ιδεολογικά και συναισθηματικά. Ο Ηλίας Γιαννακάκης και η Εύη Καραμπάτσου απέφυγαν εύκολες συγκινήσεις ή ιστορικές αγκυλώσεις. «Διάβασαν» το πλούσιο υλικό τους με προσοχή αξιοποιώντας την απόσταση που επιτρέπει μια (όσο το δυνατόν) ψύχραιμη ανάγνωση. Για πρώτη φορά μιλάει στον φακό και η άλλη πλευρά διά στόματος του στρατιωτικού διοικητή Παναγιώτη Σκαλούμπακα. Οι σκηνοθέτες αξιοποιούν τον χρόνο που αμβλύνει τα πάθη χωρίς να ακυρώνει τα βιώματα, αντιπαραθέτουν τις αφηγήσεις πέντε κρατουμένων, του διοικητή και κατοίκων του νησιού, παράλληλα με γράμματα που περιγράφουν τα βασανιστήρια, τη φρίκη και την απελπισία. Πώς αισθάνονται σήμερα τα θύματα για τους βασανιστές τους; «Είναι άλλο πράγμα να μιλάς όταν έχεις φάει το ξύλο και είναι άλλο πράγμα να μιλάς για το ξύλο που έφαγες πολλά χρόνια μετά», λέει ένας από τους εκτοπισμένους. Ενα ντοκιμαντέρ που ανοίγει θέματα, σπάει ταμπού και ραγίζει καρδιές.

Το θρίλερ και ο αληθινός πλούτος της ζωής
Του Δημητρη Μπουρα


Σινεφίλ
Σκηνοθεσία: Μαγίντ Μαγιντί
Ερμηνεία: Ρεζά Ναγί, Μαριάμ Ακμπαρί, Νεσάτ Ναζαρί, Καμράν Ντεχζάν.

Η τελευταία ταινία του Ιρανού Μαγίντ Μαγιντί εκτυλίσσεται σαν μια παραβολή γύρω από το νόημα της ζωής. Ενας μεροκαματιάρης, που περνάει από μια δοκιμασία μέχρι να ανακαλύψει πού βρίσκεται ο αληθινός πλούτος, μοιάζει σαν τυφλός που βρήκε ξαφνικά το φως του. Ο Μαγιντί αρχίζει με μια αναφορά στον Θεό και καταλήγει σ' ένα ονειρικό φινάλε, όπου ο ήρωάς του ξυπνάει λυτρωμένος έπειτα από έναν αλλόκοτο εφιάλτη. Το σκηνικό είναι ρεαλιστικό και η πρόθεση του Μαγιντί να δημιουργήσει έναν παράλληλο μαγικό κόσμο κάτι περισσότερο από διάχυτη. Είναι το στοιχείο που χαρακτηρίζει τη σκηνοθεσία του, δίνοντας ιδιαίτερο τόνο και χρώμα στην ταινία.

Η ιστορία αρχίζει σαν παραλλαγή του «Κλέφτη ποδηλάτων» και κλιμακώνεται άλλοτε σαν θρίλερ και άλλοτε σαν μια αλληγορία, με κεντρικό πρόσωπο έναν φτωχό άνθρωπο που αντιδρά διαρκώς μικρόψυχα στη γενναιοδωρία της τύχης. Ο Καρίμ, ένας εργάτης σε φάρμα στρουθοκαμήλων, χάνει τη δουλειά του όταν μια στρουθοκάμηλος το σκάει. Απελπισμένος την ψάχνει παντού, οργώνοντας τη γύρω περιοχή με το μοτοποδήλατό του, αλλά το μόνο που βρίσκει είναι ένα αυγό. Ενα δείγμα μεγαλοψυχίας του πουλιού με την παροιμιώδη ανοησία, που, παρότι δεν μπορεί να πετάξει, βρήκε την ελευθερία του. Στη συνέχεια, ο κουτοπόνηρος Καρίμ, που πρέπει άμεσα να αγοράσει ένα ακουστικό βαρηκοΐας για την κόρη του, ανακαλύπτει πως μπορεί να βγάλει πολλά χρήματα στην Τεχεράνη κάνοντας μεταφορές με το δίτροχό του... Ο κόσμος τον οποίο διασχίζει ο φτωχός και στη συνέχεια άπληστος άνδρας είναι γεμάτος από αντιθέσεις: ο μεγάλος απέναντι στο παιδί, που διακρίνει ένα πνεύμα συλλογικότητας και συνεργασίας. Η πόλη, που αλλάζει με γοργούς ρυθμούς απέναντι στη φύση, που μοιάζει με παράδεισο. Η στρουθοκάμηλος απέναντι στο λιλιπούτειο σπουργίτι

Περιμένοντας την καταιγίδα
Ο Τούρκος σκηνοθέτης υπογράφει μια από τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς
Του Δημητρη Μπουρα


Σινεφίλ
Σκηνοθεσία: Νουρί Μπιλγκέ Τζεϊλάν
Ερμηνεία: Γιαβούζ Μπινγκόλ, Χατιτζέ, Ασλάν, Ριφάτ Σουνγκάρ, Ερσάν Κεσάλ.

Σ' ένα γιαπωνέζικο μύθο τρεις πίθηκοι καλύπτουν ο καθένας με την παλάμη του από ένα διαφορετικό μέρος του προσώπου του. Ο πρώτος τα μάτια του, ο δεύτερος τ' αυτιά του και ο τρίτος το στόμα του. Από αυτήν την εικόνα εμπνεύστηκε την ιδέα για την ταινία του ο Νουρί Μπιλγκέ Τζεϊλάν, σύμφωνα με τα λεγόμενά του. Με τη σειρά μας, το ίδιο επιγραμματικά, θα λέγαμε πως οι «Τρεις πίθηκοι» είναι ένα αριστούργημα που διανύει μια ελλειπτική τροχιά με κατεύθυνση από έξω προς τα μέσα. Από τη βαριά ανάσα και τον ιδρώτα του ανθρώπινου κορμιού, που μοιάζει με κορμί λαβωμένου ζώου, προς ένα αδιέξοδο που σηματοδοτεί την ψυχή του. Μια μοιραία διαδρομή από μια επίφαση ελευθερίας προς τη φυλακή. Ενα πέρασμα από το μισοσκόταδο προς το βαθύ σκοτάδι της νύχτας.

Η κλιμάκωση της ταινίας είναι αριστοτεχνική και σε τρία πεδία. Σε αυτό της ηθικής, με τη λιτότητα και την ακρίβεια του Μπρεσόν. Της κοινωνίας, με έναν στοχασμό που θυμίζει άλλοτε τις παραβολές του Κισλόφσκι, κι άλλοτε τη νεορεαλιστική τραχύτητα και την αυθεντικότητα των εικόνων του Γκιουνέι. Στο πεδίο του υπαρξιακού δράματος, όπου ο Τζεϊλάν κινηματογραφεί αντονιονικά ένα μοιραίο έρωτα με κεντρικό πρόσωπο μια γυναίκα και θέμα την αλλοτρίωση, την αποξένωση και τη διάλυση της οικογένειας.

Η ιστορία αρχίζει νύχτα σε μια ερημική περιοχή στις παρυφές της Κωνσταντινούπολης. Ενα αυτοκίνητο με οδηγό ένα μισονυσταγμένο άντρα σκοτώνει κατά λάθος ένα πεζό. Ο δολοφόνος εξ αμελείας, που είναι ένας πολιτευτής, ξυπνάει τον οδηγό του και του προσφέρει ένα μεγάλο χρηματικό ποσό για να πάρει αυτός το κρίμα στο λαιμό του: να δηλώσει το συμβάν στην αστυνομία να δικαστεί και να μπει για λίγους μήνες στη φυλακή. Γιατί οι εκλογές πλησιάζουν. Ο οδηγός πουλάει την ψυχή του για λίγα αργύρια στον σατανά και ο Τζεϊλάν κάνει το πρώτο βήμα προς τα μέσα, προς στο εσωτερικό της οικογένειας του κατάδικου, καταγράφοντας ένα δεύτερο «έγκλημα». Ο πολιτευτής, που τελικά χάνει τις εκλογές, ρίχνεται στη σύζυγο του ευεργέτη του προπληρώνοντάς της την αμοιβή: το ποσό που είχε συμφωνήσει να δώσει στον άντρα της για την εξυπηρέτηση που του έκανε, όταν αυτός θα αποφυλακιζόταν. Η γυναίκα ενδίδει, και στη συνέχεια εγκλωβίζεται σε μια φανταστική φυλακή: ο έρωτας, που γεννιέται μέσα της για τον εφήμερο εραστή, την οδηγεί στην απελπισία. Παραδίπλα, ο γιος της, που απαιτεί ένα μέρος της αμοιβής για να αγοράσει ένα αυτοκίνητο, θολώνει όταν την βλέπει με έναν ξένο στο κρεβάτι, αλλά δεν λέει τίποτα στον φυλακισμένο πατέρα του. Ο τελευταίος, όταν βγαίνει από τη φυλακή οσμίζεται τη μοιχεία και γίνεται θηρίο.

Ο Τζεϊλάν κατεβαίνει προς τη βάση της κοινωνικής πυραμίδας κλείνοντας σταδιακά τον κύκλο των εγκλημάτων, που μοιάζει με τη θηλιά μιας αόρατης αγχόνης. Το χρήμα και το κρίμα του πολιτευτή αλλάζουν πάλι χέρια. Ο ουρανός του Βοσπόρου, που γίνεται όλο και πιο γκρίζος στη διάρκεια της ταινίας, προμηνύοντας μια καταιγίδα, μεταθέτει τη λύτρωση στις ελληνικές καλένδες.

Ο Τζεϊλάν («Κλίματα αγάπης», «Μακριά») με όρους μοντέρνου σινεμά κάνει μια αλληγορία για τη σημερινή Τουρκία θέτοντας εμμέσως το ερώτημα: ποια φυλακή είναι προτιμότερη, του σώματος ή της ψυχής; Η ψηφιακή φωτογραφία του Γκεχάν Τιριάκι συμβάλλει τα μάλα στην ατμόσφαιρα της ταινίας.

Ολα για την Ανι Χολ
Η διαστολή του σύμπαντος και ο εφιάλτης του νευρικού εραστή, Γούντι Αλεν!
Του Δημητρη Μπουρα

Δραματική κομεντί
Σκηνοθεσία: Γούντι Αλεν
Ερμηνεία: Γούντι Αλεν, Νταϊάν Κίτον, Τόνι Ρόμπερτς, Πολ Σάιμον.


Ο «Νευρικός εραστής» είναι το πρώτο αριστούργημα της πλουσιότατης φιλμογραφίας του Γούντι Αλεν και αποτελεί, μαζί με το μεταγενέστερο «Μανχάταν», ένα από τα κορυφαία σημεία αναφοράς για το κωμικό στα χρόνια του '70. Είναι μια αυτοβιογραφική ταινία, που πραγματεύεται μικρές τραγωδίες γύρω από σεξ και τη συμβίωση με αφοπλιστική ειλικρίνεια και πρωτοτυπία. Το κωμικό στοιχείο, που βασίζεται κυρίως στο λεκτικό γκαγκ, χρησιμοποιείται σαν πολιορκητικός κριός απέναντι σε καταθλιπτικές καταστάσεις. Ο Αλεν είναι ένας κωμικός, που έμαθε το σουρεαλισμό από τους αδελφούς Μαρξ και λάτρεψε μόνον ένα δημιουργό σαν θεό. Τον Μπέργκμαν. (Μας το υπενθυμίζει σε μια σκηνή της ταινίας, γυρισμένη στο φουαγιέ ενός κινηματογράφου του Μανχάταν όπου προβάλλεται το «Πρόσωπο με πρόσωπο»). Με το «Νευρικό εραστή» άλλαξε πολλά δεδομένα στην κωμωδία, τοποθετώντας την προκλητικά απέναντι στο... μπεργκμανικό δράμα. Ο δικός του υπαρξιακός λόγος είναι ανάλαφρος και περιγράφει σουρεαλιστικά καταστάσεις που είναι απολύτως ρεαλιστικές.

Αμέσως μετά τους τίτλους της ταινίας ο Αλεν μας προϊδεάζει για το μεγάλο τόλμημά του να φέρει το λεκτικό και ανατρεπτικό γκαγκ των αδελφών Μαρξ δίπλα στον Φρόιντ και την ψυχανάλυση. Ο νευρωτικός εραστής του Μανχάταν στέκεται πρόσωπο με πρόσωπο απέναντι στο θεατή, σαν ένας νάρκισσος απέναντι στον ψυχαναλυτή του, και αρχίζει να μιλάει αδιάκοπα για τη ζωή του. Το μίσος και η αγάπη για τον εαυτό του είναι σαν ένα μπερδεμένο κουβάρι που περιγράφεται με μια φράση του Γκράουτσο Μαρξ, η οποία, κατά τον Αλεν, έχει να κάνει και με τη θεωρία του ασυνείδητου. «Δεν θα' θελα να ανήκω σε μια λέσχη που δέχεται μέλη άτομα σαν και μένα» λέει κομπιάζοντας το alter ego του: ένας μικροκαμωμένος Εβραίος, ο κωμικός της τηλεόρασης Αλβι Σίνγκερ που επιμένει πως η παραπάνω φράση εκφράζει επακριβώς τη σχέση του με τις γυναίκες. Ο Αλβι συνεχίζει σαν ορμητικός χείμαρρος. «Εκλεισα τα σαράντα και σκέφτομαι παράξενα πράγματα. Μάλλον περνάω κρίση. Οχι πως φοβάμαι τα γηρατειά. Είμαι στην αρχή της φαλάκρας, αλλά όσο γερνάω βελτιώνομαι. Θα γίνω ένας αρρενωπός φαλακρός και όχι ένας αξιοπρεπής γκριζομάλλης. Χώρισα με την Ανι και έχω τρελαθεί...».

Ολόκληρη η ταινία, από το πρώτο μέχρι το τελευταίο καρέ, θα μπορούσε να περιγραφεί σαν ένα παιχνίδι τένις ανάμεσα στον Αλβι Σίνγκερ και την Ανι Χολ. Σαν μια συγκαλυμμένη μονομαχία ανάμεσα στον Γούντι Αλεν και την Νταϊάν Κίτον, που λαμβάνει χώρα σε διάφορα γήπεδα: στο κρεβάτι, στην πολυθρόνα του ψυχαναλυτή (η σκηνή όπου η οθόνη είναι χωρισμένη στα δύο), στον επαγγελματικό στίβο... Ο ευφυής Αλεν αυτοαναλύεται στοχεύοντας την Κίτον. Η κίνησή του είναι ευδιάκριτη στον πρωτότυπο τίτλο της ταινίας, «Ανι Χολ», για τον οποίο ο Γούντι δανείστηκε το πραγματικό όνομα της πρωταγωνίστριάς του και για ένα φεγγάρι σύντροφό του. Το πραγματικό όνομα της Νταϊάν Κίτον, είναι Νταϊάν Χολ. (Η Κίτον το άλλαξε για να μην την μπερδεύουν με άλλη μια Νταϊάν Χολ, που υπήρχε ήδη στον κατάλογο του συνδέσμου ηθοποιών). Η Ανι, με την οποία ανοίγει και κλείνει ο κύκλος του «Νευρικού εραστή», έχει μια βασική διαφορά από τον Αλβι, που όταν ήταν παιδί έγινε νευρικός όταν διάβασε κάπου πως το σύμπαν διαστέλλεται. «Η Ανι παίρνει το λόγο για να τελειώσει κάτι, ενώ ο Αλβι κάνει το οτιδήποτε για να αρχίσει να παίρνει το λόγο», γράφει ο Χρήστος Βακαλόπουλος σε ένα κείμενό του για τον «Νευρικό εραστή».

Από το κόμικ στο δράμα
Μια σκοτεινή περιπέτεια με θέαμα, δράση, αλλά και σοβαρή σκέψη
Του Παναγιωτη Παναγοπουλου


Περιπέτεια
Σκηνοθεσία: Κρίστοφερ Νόλαν
Πρωταγωνιστούν: Κρίστιαν Μπέιλ, Χιθ Λέτζερ, Ααρον Εκχαρτ, Γκάρι Ολντμαν, Μάικλ Κέιν, Μάγκι Τζίλενχαλ, Μόργκαν Φρίμαν

Την αναδημιουργία της ταινίας με ήρωα κόμικ, αλλά με δραματικά συστατικά, επιχειρεί ο Κρίστοφερ Νόλαν στη δεύτερη ταινία του με ήρωα τον Μπάτμαν. Και η επιτυχία είναι εντυπωσιακή. Ο «Σκοτεινός ιππότης» δεν είναι ένα συνηθισμένο μπλοκμπάστερ. Είναι μια πολύ σκοτεινή δραματική ταινία, με σοβαρή σκέψη για την κακία και τα διλήμματα στα οποία μπορεί να βάλει τους ανθρώπους. Ταυτόχρονα όμως έχει συναρπαστικό θέαμα και δράση.

Ο Νόλαν έχει κάνει μια δουλειά άξια συγχαρητηρίων και την καλύτερη ταινία υπερήρωα εδώ και πολλά χρόνια. Από τα διλήμματα δεν ξεφεύγει ούτε ο ίδιος ο Μπάτμαν, αλλά σε αυτή την ταινία, ο προβολέας πέφτει στον αντίπαλό του. Ο Τζόκερ, όπως τον ερμηνεύει ο Χιθ Λέτζερ στον τελευταίο του -πριν πεθάνει- ολοκληρωμένο ρόλο, είναι ένα ανατριχιαστικό, απρόβλεπτο πλάσμα, οι πράξεις του οποίου απλώς δεν μπορούν να εξηγηθούν. Γι' αυτό και δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν.

Ο Τζόκερ δεν ζητάει κάτι τετριμμένο, όπως χρήματα. Αυτό που θέλει είναι να προκαλέσει το απόλυτο χάος και να αποδείξει ότι οι πάντες μπορούν να επηρεαστούν από το κακό και να ξεχάσουν την ηθική. Με το γκροτέσκο πασαλειμμένο του μακιγιάζ, ο Τζόκερ του Λέτζερ υποβάλλει σε δοκιμασία ολόκληρη την Γκόθαμ Σίτι και μαζί της τον Μπάτμαν, τον αστυνόμο Γκόρντον, τον φιλόδοξο εισαγγελέα Χάρβεϊ Ντεντ και την πρώην αγαπημένη του Μπρους Γουέιν/Μπάτμαν.

Ο «Σκοτεινός ιππότης» είναι μια ταινία που εντυπωσιάζει όχι μόνο με τα εφέ και το θέαμα, αλλά και με την τόλμη που δείχνει στην κατεύθυνση που παίρνει. Η έμφαση στα δραματικά στοιχεία, σε συνδυασμό με τη ρεαλιστική εικόνα που δίνουν τα γυρίσματα στο Σικάγο, κάνουν την ταινία να διαφέρει, αλλά μπορεί να αφήσει άναυδους όσους περιμένουν να δουν μια τυπική ταινία δράσης. Σε τεχνικό επίπεδο και σε ό, τι αφορά τις ερμηνείες όλου του καστ, οι επιδόσεις είναι υποδειγματικές. Ξεχωρίζει ο Χιθ Λέτζερ και όχι μόνο εξαιτίας της πρόσθετης δημοσιότητας λόγω του θανάτου του. Ο Τζόκερ του είναι ένας αξέχαστος «κακός» του σύγχρονου σινεμά.

Υπαρξιακό δράμα και κοινωνική αλληγορία από τον Χιρόσι Τεσιγκαχάρα
Του Δημητρη Μπουρα

Σινεφίλ

Σκηνοθεσία: Χιρόσι Τεσιγκαχάρα

Ερμηνεία: Τασούγια Νακαντάι, Μασίκο Κίγιο, Μικιγίρο Χίρα, Μικί Ιρίε, Εϊτζι Οκάντα.

Με το ασπρόμαυρο «Πρόσωπο ενός άλλου» (1966) ολοκληρώνεται το τρίπτυχο αφιέρωμα στο άγνωστο σινεμά του Χιρόσι Τεσιγκαχάρα, που αποτέλεσε την ευχάριστη έκπληξη του καλοκαιριού. Η ταινία είναι ένας φιλόδοξος συγκερασμός επιστημονικής φαντασίας, υπαρξιακού δράματος και κοινωνικής αλληγορίας γύρω από το λίφτινγκ και το νέο πρόσωπο της Ιαπωνίας μετά την ήττα και την ταπείνωση στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αρχίζει σαν πειραματικό φιλμ στο ιατρείο μιας πρωτοποριακής ψυχιατρικής κλινικής, που μοιάζει με φουτουριστικό εργαστήρι του δόκτορος Φρανκενστάιν, και κλείνει σαν θρίλερ επιστημονικής φαντασίας σε ένα δρόμο όπου οι άνθρωποι είναι σαν κλώνοι πίσω από την ίδια μάσκα.

Στο ξεκίνημα βλέπουμε την ακτινογραφία του προσώπου του κ. Οκουγιάμα, όχι στατικά, αλλά σε κινηματογραφική ροή, και τον ακούμε να μιλάει για ένα ατύχημα με χημικά στο εργοστάσιό του, που είχε ως συνέπεια την ανεπανόρθωτη αλλοίωση του προσώπου του. Είναι καταδικασμένος να περάσει την υπόλοιπη ζωή του σαν ανάπηρος πολέμου ή σαν φάντασμα, με το πρόσωπο κρυμμένο πίσω από λευκούς επιδέσμους. Εκτός και αν δεχτεί την πρόταση του οραματιστή διευθυντή της κλινικής να του τοποθετήσει μια επαναστατική, ως προς την κατασκευή, μάσκα στο κατεστραμμένο πρόσωπό του. «Θα σε καίει λίγο στην αρχή, αλλά σταδιακά τα χημικά της θα απορροφηθούν από τη σάρκα σου και θα τη συνηθίσεις» του λέει. Τον διαβεβαιώνει, επίσης, πως θα αναγεννηθεί πίσω από το νέο πρόσωπό του. Θα υποταχθεί σε αυτό και θα αποκτήσει καινούργια ταυτότητα και αυτοπεποίθηση. Η μάσκα είναι το τέλειο θεραπευτικό εργαλείο για όλα τα «συμπλέγματα που σκάβουν τρύπες στην ψυχή». Ο κ. Οκουγιάμα παρακάμπτει τους αρχικούς δισταγμούς του, θέλοντας να γίνει ένας άλλος και να αποπλανήσει τη γυναίκα του, η οποία τον αποφεύγει.

Σε αντίθεση με την προηγούμενη ταινία του αφιερώματος, τον «Λάκκο», που εκτυλίσσεται σε ένα νεορεαλιστικό σκηνικό» και έχει ως ήρωα έναν φτωχό ανθρακωρύχο, το «Πρόσωπο ενός άλλου» αφορά την κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας της μεταπολεμικής Ιαπωνίας. Η κοινωνική θέση του κ. Οκουγιάμα (το «τέρας» του «δόκτορος Φρανκενστάιν») προσδιορίζει και το είδος του δράματος που σκηνοθετεί ο Τεσιγκαχάρα. Ο κ. Οκουγιάμα έχει αρκετές συγγένειες με τους χαρακτήρες της πρώτης περιόδου του Αντονιόνι. Είναι ένας αντιήρωας σε κρίση ταυτότητας που βιώνει μια αλλοτριωμένη σχέση με τη σύζυγό του.

Σκηνές σφήνες, με κεντρικό χαρακτήρα μια νεαρή γυναίκα με το μισό πρόσωπό της παραμορφωμένο από την ατομική έκρηξη στο Ναγκασάκι, παρεμβάλλονται εμβόλιμα σε αυτό το αλλόκοτο υπαρξιακό θρίλερ. Είναι ένας αφηγηματικός ακροβατισμός (μοιάζει με δάνειο από το «Χιροσίμα αγάπη μου» του Αλέν Ρενέ) που λειτουργεί ως καταλύτης στη χημεία του Τεσιγκαχάρα. Στην ταινία του Ρενέ, που φαινομενικά είναι η ιστορία ενός σύντομου έρωτα, η Χιροσίμα αποκτά ένα νέο πρόσωπο και ξαναμπαίνει σε φυσιολογικούς ρυθμούς. Σε μικρότερη κλίμακα κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στον χώρο που περιβάλλει τον αντιήρωα του Τεσιγκαχάρα και το δράμα του. Στο «Χιροσίμα» τα θραύσματα της ιστορικής μνήμης πέφτουν στο παρόν προκαλώντας μια «έκρηξη» στη συνείδηση μιας γυναίκας που φέρει ένα μεγάλο τραύμα στην ψυχή (το βίαιο τέλος του έρωτά της για έναν Γερμανό στρατιώτη). Στο «Πρόσωπο ενός άλλου» ο Τεσιγκαχάρα παρεμβάλλει αυθαίρετα το τραύμα του Ναγκασάκι, σχολιάζοντας τη μεταπολεμική Ιαπωνία, που ζούσε μια μεγάλη κρίση ταυτότητας, διχασμένη ανάμεσα στο παρελθόν και το άγνωστο μέλλον. Το βιεννέζικο βαλς στους τίτλους της αρχής και του τέλους είναι μια πινελιά αυθεντικού ρομαντισμού.

Εξαιρετικές ερμηνείες της Φόντα και του Σάδερλαντ σε ένα ατμοσφαιρικό φιλμ
Ζούσε τη ζωή της...

Του Δημητρη Μπουρα


Θρίλερ
Σκηνοθεσία: Αλαν Πάκουλα
Ερμηνεία: Τζέιν Φόντα, Ντόναλντ Σάδερλαντ, Ρόι Σάιντερ, Τσάρλς Κιόφι, Ρόμπερτ Μίλι, Ντόροθι Τρίσταν.

Η «Εξαφάνιση», που προβάλλεται σε επανέκδοση, είναι ένα εμβληματικό θρίλερ, χαρακτηριστικό του ανέμου που έπνεε στο Χόλιγουντ κατά τη δεκαετία του '70. Γυρίστηκε το 1971 από τον μεγάλο ανανεωτή του είδους Αλαν Πάκουλα και άλλαξε πλήρως το καλλιτεχνικό προφίλ της Τζέιν Φόντα. Η πρώην Μπαρμπαρέλα πήρε το πρώτο Οσκαρ στην καριέρα της ενσαρκώνοντας μια πόρνη που ψυχαναλύεται και θέλει να γίνει σταρ του σινεμά, σε αυτό το αλλόκοτο θρίλερ που μάλλον κέντρισε το ενδιαφέρον του κραταιού της γαλλικής νουβέλ βαγκ, Ζαν Λικ Γκοντάρ. (Την επόμενη χρονιά η Φόντα βρέθηκε στο Παρίσι για να πρωταγωνιστήσει στο «Ολα πάνε καλά»). Η εποχή της «Εξαφάνισης» είναι η εποχή της σεξουαλικής επανάστασης, του φεμινισμού και της χειραφέτησης των γυναικών. Το Χόλιγουντ ζει τη μεγαλύτερη αμφισβήτηση της ιστορίας του. Ο μοντερνισμός απειλεί τη στιβαρότητα της κλασικής αφήγησης και ο Πάκουλα, που λέγεται πως πριν γίνει σκηνοθέτης φιλοδοξούσε να γίνει ψυχαναλυτής, παρατηρεί τη γυναίκα ανάμεσα σε άνδρες και σε ρόλους κι ενώ βρίσκεται στο κέντρο ενός κλειστοφοβικού λαβύρινθου.

Ο Πάκουλα αντιστρέφει αριστοτεχνικά το μύθο. Ο Μινώταυρος πλησιάζει από την περιφέρεια προς το κέντρο του λαβύρινθου άλλοτε με τη μορφή ενός καταπιεσμένου και ανώριμου σεξουαλικά άνδρα που έχει εξαφανιστεί και ακούμε μόνον την επιθυμία του ηχογραφημένη, άλλοτε με την ακαθόριστη και απειλητική φιγούρα ενός δολοφόνου, άλλοτε ως ένας ξοφλημένος νταβατζής κι άλλοτε με την ανέκφραστη μορφή ενός πλούσιου συναισθηματικά άνδρα, που εμφανίζεται σαν ένας ρομαντικός ντετέκτιβ του νουάρ στον ταραγμένο κόσμο της γυναίκας. Ο Ελληνας διανομέας (ο παλιός) βάφτισε την ταινία «Η εξαφάνιση». Ο Πάκουλα είχε τους λόγους του όταν της έδωσε τον τίτλο «Klute», βαπτίζοντάς την με το όνομα του ήρωα που ενσαρκώνει ο Ντόναλντ Σάδερλαντ. Σε μια ταινία που αφορά τη σύγχυση της γυναίκας αμέσως μετά την απόκτηση επιλογών στη ζωή της ο Κλουτ αντιπροσωπεύει το μόνο σίγουρο και σταθερό σημείο: το ξεκάθαρο και παραδοσιακό οικογενειακό μοτίβο απέναντι στο οποίο καλείται να τοποθετηθεί η γυναίκα που είναι διχασμένη ανάμεσα στην ανεξαρτησία και την ασφάλεια.

Ο Τζον Κλουτ, ένας επαρχιώτης ντετέκτιβ που μόνον φαινομενικά ταιριάζει με τους ήρωες του κλασικού φιλμ νουάρ, έρχεται στη Νέα Υόρκη με αποστολή να ερευνήσει μια υπόθεση εξαφάνισης. Ενας φίλος του, ο επιχειρηματίας Τομ Γκρούνεμαν έχει να δώσει σημάδια ζωής εδώ και έξι μήνες. Τα μόνα στοιχεία που έχει στα χέρια του ο Κλουτ είναι μια επιστολή ερωτικού περιεχομένου και ένα ηχογραφημένο τηλεφώνημα του Γκρούνεμαν προς ένα κολ γκερλ της Νέας Υόρκης, την Μπρι Ντάνιελς που θέλει να αλλάξει ζωή και να γίνει ηθοποιός. Η Ντάνιελς, η οποία είναι κυνική γιατί το σεξ αφορά το ρόλο της γυναίκας στην κοινωνία και όχι την ταυτότητά της γενικώς και αορίστως, αρχικά αρνείται να βοηθήσει τον Κλουτ, που την παρακολουθεί σαν ηδονοβλεψίας και υποκλέπτει τα τηλεφωνήματά της. Τελικά, υποκύπτει από φόβο και από την ανάγκη να νιώσει ασφάλεια όταν ένας μυστηριώδης άνδρας (που και αυτός την παρακολουθεί σαν ηδονοβλεψίας) γίνεται η σκιά της.

Οι ερμηνείες της Φόντα και του Σάδερλαντ είναι εξαιρετικές. Παρομοίως συμβαίνει και με την ατμόσφαιρα που δημιουργεί η σκηνοθεσία του Αλαν Πάκουλα. Το «Κlute» είναι η καλύτερη ταινία του. Είναι η περιπέτεια μιας γυναίκας σε ένα σκοτεινό λαβύρινθο, κινηματογραφημένο εξαιρετικά από τον φωτογράφο του «Νονού» Γκόρντον Γουίλις.

Βία, χρήμα, μαύρο χιούμορ
Το αριστούργημα των Κοέν, με εξαιρετική ερμηνεία του Χαβιέ Μπαρδέμ
Του Παναγιωτη Παναγοπουλου


Δραματική περιπέτεια
Σκηνοθεσία: Τζόελ και Ιθαν Κοέν
Πρωταγωνιστούν: Τζος Μπρόλιν, Χαβιέ Μπαρδέμ, Τόμι Λι Τζόουνς, Κέλι Μακ Ντόναλντ

Ενα άξιο Οσκαρ καλύτερης ταινίας, η τελευταία ταινία των αδελφών Κοέν είναι μια εξαιρετική σπουδή επάνω στη βία, την επιρροή του χρήματος και τις εμμονές με τις δύο προηγούμενες έννοιες.

Αλλόκοτες καταστάσεις

Μεταφέροντας στη μεγάλη οθόνη το μυθιστόρημα του Κόρμακ Μακ Κάρθι, οι αδελφοί Κοέν (βραβευμένοι και για τη σκηνοθεσία, αλλά και για τη σεναριακή διασκευή) βρήκαν ένα υλικό απόλυτα ταιριαστό με εκείνο που συνήθως πρωτογενώς γράφουν οι ίδιοι.

Το «Καμιά πατρίδα για τους μελλοθάνατους» είναι γεμάτο από ήρωες που βρίσκονται υπό πίεση, έχοντας να αντιμετωπίσουν εξαιρετικά ασυνήθιστες έως και αλλόκοτες καταστάσεις, αλλά και χαρακτήρες που είναι αλλόκοτοι οι ίδιοι. Σαν τον Αντον Σιγκούρ, έναν πληρωμένο δολοφόνο, τον οποίο ερμηνεύει αριστουργηματικά ο -δίκαια βραβευμένος με Οσκαρ- Χαβιέ Μπαρδέμ.

Στην πινακοθήκη των «κακών» του σινεμά, στην οποία δικαίως κατακτά μια θέση, ο Αντον ξεχωρίζει όχι μόνο για τις φονικές του ικανότητες, αλλά για το πόσο δείχνει να απολαμβάνει αυτό που κάνει. Στην πραγματικότητα δεν είναι ένας απλός εργολάβος δολοφονιών, αλλά ένας σίριαλ κίλερ, που τυχαίνει να πληρώνεται για τις υπηρεσίες του.

Με την εμφάνισή του, ο Αντον στην αρχή μπορεί να προκαλέσει το γέλιο. Ενα γελοίο κούρεμα, ένας επιτηδευμένος τρόπος ομιλίας και ένα παράξενο όπλο, με το οποίο σκοτώνουν τις αγελάδες, δίνουν μια αστεία πρώτη εντύπωση. Ομως ο Αντον κάθε άλλο παρά αστειεύεται. Θεωρώντας τον εαυτό του κάτι σαν άγγελο της μοίρας, συνηθίζει να βάζει τα υποψήφια θύματά του να στρίβουν ένα νόμισμα. Απ' αυτό εξαρτάται αν θα ζήσουν ή αν θα πεθάνουν.

Χωρίς χάπι εντ

Ιδανικό στόχο γι' αυτόν αποτελεί ο Λιουέλιν Μος, ένας άντρας που πιστεύει ότι από ένα γύρισμα της τύχης μπορεί να πιάσει την καλή χωρίς καμία άλλη παρενέργεια στη ζωή του. Μόνο που στην ιστορία του Μακ Κάρθι και στην ταινία των Κοέν δεν υπάρχει χάπι εντ. Οπως ίσως ούτε και στην πραγματική ζωή.

Ο Μος, ένας βετεράνος του Βιετνάμ, που δουλεύει ως εργάτης, βρίσκει δύο εκατομμύρια δολάρια, ενώ έχει βγει για κυνήγι. Τα χρήματα βρίσκονται στον τόπο μιας πώλησης ναρκωτικών, που προφανώς πήγε στραβά, αφού όλοι οι παρόντες είναι νεκροί. Παίρνοντας τα χρήματα, ο Λιουέλιν μπαίνει στο στόχαστρο του Αντον και μια ατέλειωτη καταδίωξη αρχίζει. Την παρακολουθεί χωρίς να μπορεί να επέμβει ο Εντ Τομ Μπελ (Τόμι Λι Τζόουνς), ένας παλιομοδίτης σερίφης έτοιμος να αποσυρθεί, χωρίς να μπορεί να καταλάβει τι πηγαίνει στραβά στην Αμερική και όλα αλλάζουν προς το χειρότερο.

Υποδειγματικό σασπένς

Τα πάντα στην ταινία είναι υποδειγματικά. Οι Κοέν έχουν γυρίσει μια ταινία με τόσο σασπένς και αγωνία, που σε κάνει να θέλεις να σταματήσεις να βλέπεις τη σκηνή, χωρίς όμως να μπορείς να πάρεις τα μάτια σου από την οθόνη.

Το «Καμιά πατρίδα για τους μελλοθάνατους» διαθέτει όλα τα στοιχεία μιας τυπικής ταινίας των αδελφών Κοέν. Βία, χρήματα, χαρακτήρες που κινούνται στα όρια της νομιμότητας ή τα ξεπερνούν, μαύρο χιούμορ.

Οι σωστές δόσεις αυτών των συστάτικών υπάρχουν και σε παλιότερες ταινίες τους, όπως το «Μόνο αίμα», το «Πέρασμα του Μίλερ», το «Φάργκο». Στην τελευταία τους δουλειά όμως, η δοσολογία και η σύνθεση είναι ιδανικές και οι Κοέν μπορούν να περηφανεύονται ότι έχουν φτιάξει το αριστούργημά τους.

Μια γερή δομή σκηνοθεσίας και σεναρίου καλύπτεται από τη θαυμάσια φωτογραφία του Ρότζερ Ντίκινς και τις ισοδύναμες ερμηνείες των τριών πρωταγωνιστών. Το βασικό όμως πλεονέκτημα της ταινίας είναι ότι οι Κοέν δεν ξεχνούν ότι, εκτός από το ό,τι έχει να πει μια ταινία, το σινεμά οφείλει να είναι και ψυχαγωγικό. Και αυτή η ταινία είναι ακαταμάχητα γοητευτική.

Νέα, εφιαλτική Αποκάλυψη
Μια σκοτεινή βιβλική παραβολή για τη σάρκα και την ψυχή της Αμερικής
Του Δημητρη Μπουρα


Κοινωνική
Σκηνοθεσία: Πολ Τόμας Αντερσον
Ερμηνεία: Ντάνιελ Ντέι Λιούις, Πολ Ντάνο, Ντίλον Φρίζιερ, Κέβιν Ο' Κόνορ.

Μια βεβαιότητα διακρίνει τον τίτλο αυτού του αριστουργήματος του Πολ Τόμας Αντερσον. Το «Θα χυθεί αίμα» είναι σαν μια σκοτεινή βιβλική παραβολή για τη σάρκα και την ψυχή της καπιταλιστικής Αμερικής. Ο Αντερσον σκηνοθετεί τη δική του εφιαλτική Αποκάλυψη. Ενορχηστρώνει μια μινιμαλιστική συμφωνία χρωμάτων με πρωταγωνιστές το μαύρο (πετρέλαιο), το κόκκινο (αίμα) και το χρυσό της φωτιάς (ο πυρετός του πλούτου). Αυτά τα χρώματα κυριαρχούν στην ταινία περιγράφοντας την Κόλαση (υπαρκτή και διόλου μεταφυσική) στην οποία έχει μετατραπεί η Γη της Επαγγελίας.

Το σενάριο βασίζεται στο μυθιστόρημα «Oil!» του Αμερικανού σοσιαλιστή συγγραφέα Απτον Σινκλέρ. Το βιβλίο πρωτοκυκλοφόρησε το 1926 και αναφέρεται στις ριζικές αλλαγές που έγιναν στην έρημο της Καλιφόρνιας και στις περιοχές γύρω απ' αυτήν με τον ερχομό των «κυνηγών του πετρελαίου». Η ιστορία αρχίζει το 1911 και τελειώνει τη χρονιά του μεγάλου κραχ, που παρ' ολίγον να γκρεμίσει το γίγαντα του 20ού αιώνα. Κεντρικό πρόσωπο είναι ένας πρώην χρυσοθήρας, ο Ντάνιελ Πλέινβιου (Ολοφάνερος), που εξελίσσεται σε μεγιστάνα του πετρελαίου. Ο Αντερσον κρατάει αληθινό χρυσάφι στα χέρια του: τον Ντάνιελ Ντέι Λιούις, που μεταμορφώνεται σε έναν άρχοντα της κολάσεως. Ο Πλέινβιου είναι ένας Αδάμ της βιομηχανικής εποχής, φτιαγμένος από χώμα και αργό πετρέλαιο. Ενας δαίμονας από λάσπη. Ο Πλέινβιου οσμίζεται σαν το λαγωνικό το πετρέλαιο που αναβλύζει σε μια περιοχή της Καλιφόρνιας έπειτα από ένα σεισμό. Ταξιδεύει έως εκεί μαζί με το μικρό θετό γιο του (που αντί για όνομα έχει τα αρχικά H.W.) και αγοράζει σε εξευτελιστική τιμή την άγονη γη από τους πάμπτωχους αγρότες που μόνο στον Θεό ελπίζουν. Αυτοσυστήνεται στο αμόρφωτο πλήθος ως ο μεσσίας που θα αλλάξει τη μοίρα του, στήνει την πρώτη εξέδρα γεώτρησης και προκαλεί την εμπάθεια ενός νεαρού τσαρλατάνου ιδρυτή μιας εκκλησίας ευαγγελιστών.

Οταν το τρυπάνι χτυπάει τη φλέβα του μαύρου χρυσού φτάνουν τα πρώτα σύννεφα στον ουρανό του παραδείσου: ένας εργάτης σκοτώνεται σε ατύχημα στη γεώτρηση και ο μικρός Η.W. κουφαίνεται από μια έκρηξη μεθανίου. Οταν έρχεται η ώρα να φτιαχτεί ο αγωγός που θα μεταφέρει το πετρέλαιο μέχρι τις ακτές της Καλιφόρνιας, ο Πλέινβιου παζαρεύει την ψυχή του στον διάβολο (ο νεαρός ψευτο-ιεροκήρυκας) από ανάγκη, και στη συνέχεια σκοτώνει, όπως ο Κάιν, έναν απατεώνα που εμφανίζεται από το πουθενά και δηλώνει πως είναι ο αδελφός του. Χρόνια μετά, όταν ο H.W. κόβει κάθε δεσμό με τον θετό του πατέρα και φεύγει στο Μεξικό για να χτίσει το δικό του πετρελαϊκό παράδεισο, ένας ακόμη θάνατος θα σφραγίσει την ιστορία του Πλέινβιου.

H τελευταία σκηνή της ταινίας είναι συγκλονιστική. Το τρυπάνι του Αντερσον διατρέχει την αορτή της Αμερικής και φτάνει μέχρι την καρδιά της, όπου κείται το τέρας της Αποκάλυψης: ο Πλέινβιου, που αποτελείται από θραύσματα του ιδεαλιστή Φρανκ Κάπρα, του «Πολίτη Κέιν» και του συνταγματάρχη Κουρτς (της «Αποκάλυψης» του Κόπολα). Η σκηνοθεσία του είναι σαν σεισμός που γκρεμίζει το έπος για να γίνουν ολοφάνερα τα κομμάτια του δαίμονα. Η φωτογραφία του Ρόμπερτ Ελγουιτ και η μουσική του πρώην Radiohead Τζόνι Γκρίνγουντ συμβάλλουν καθοριστικά στη σεισμική διέγερση.

H γέννηση ενός μύθου
Προσέγγιση της αντιφατικής φύσης του ανθρώπου από τον Αντριου Ντόμινικ
Του Δημητρη Μπουρα


Γουέστερν
Σκηνοθεσία: Αντριου Ντόμινικ
Ερμηνεία: Μπραντ Πιτ, Κέισι Αφλεκ, Σαμ Ρόκγουελ.

Η «Δολοφονία του Τζέσε Τζέιμς από τον δειλό Ρόμπερτ Φορντ» είναι μια ήρεμη ταινία για την Αμερική μέσα από τους μύθους της και για την αντιφατική και ενίοτε άγρια φύση του ανθρώπου. Οι εικόνες της κυλούν αργά σαν μικρές λυρικές φράσεις μιας ελεγείας για ένα χαμένο παράδεισο και οι δύο βασικοί ήρωές της είναι άτομα καταδικασμένα σε μια τυραννική σχέση εξάρτησης.

Η ταινία αρχίζει με αφήγηση οφ σαν ένα όνειρο, αλλά και σαν παραμύθι για μια ξεχασμένη εποχή και για έναν άνθρωπο που απέκτησε φήμη ήρωα χάρη στα φτηνά αναγνώσματα τσέπης, από τα χρόνια που μεσουρανούσε ληστεύοντας τράπεζες και τρένα στην περιοχή του Μιζούρι.

Στα μεσοδιαστήματα της δράσης και των επιμέρους δραματουργικών κύκλων οι εικόνες είναι θαμπές στις άκρες και διαυγείς στο κέντρο. Τονίζουν την πρόθεση του σκηνοθέτη Αντριου Ντόμινικ να ψάξει την αλήθεια για τον ήρωα και τον δειλό φονιά του, κοιτώντας άλλοτε την πραγματικότητα σαν φωτογράφος μέσα από τον φακό και άλλοτε τον μύθο σαν θεατής μαγεμένος από τις σκιές ενός καλειδοσκόπιου.

Η προσέγγιση του διασημότερου μύθου της Αγριας Δύσης είναι υποδειγματική. Ο Νεοζηλανδός Ντόμινικ ανατέμνει ρεαλιστικά την εποχή,ενώ παράλληλα εργάζεται μεθοδικά πάνω στο πορτρέτο του Τζέσε Τζέιμς και του «υπηρέτη» του (και δολοφόνου του) Ρόμπερτ Φορντ, ξύνοντας τις επιστρώσεις του μύθου γύρω από το πρόσωπό του. Το ψυχολογικό δράμα που κλιμακώνει είναι πυκνό και εδραιώνεται στις άριστες ερμηνείες του Μπραντ Πιτ και του νεαρού Κέισι Αφλεκ. Το γουέστερν, που αποτελεί μια από τις συνιστώσες της ταινίας, απομακρύνεται από γνώριμα κλισέ και κυρίως από τη δράση για να 'ρθει άλλοτε στα μέτρα μιας ρεαλιστικής ταινίας γύρω από την Αγρια Δύση στα χρόνια που ακολούθησαν τον αμερικανικό εμφύλιο και άλλοτε στα μέτρα μιας βιβλικής παραβολής γύρω από το καλό και το κακό τα οποία συνυπάρχουν στην ανθρώπινη φύση.

Ο αδίστακτος φονιάς γίνεται άγιος (ο Τζέσε Τζέιμς «σκηνοθετεί» τον θάνατό του επισφραγίζοντας με τραγικό τρόπο τον μύθο που έχει ήδη φτιαχτεί γύρω του) και ο καλός μαθητής (ο «υπηρέτης» Ρόμπερτ Φορντ) μεταμορφώνεται σε Ιούδα. Παράλληλα, στο ρεαλιστικό επίπεδο της ταινίας παρακολουθούμε το αδιέξοδο ενός αναχρονιστικού αντιήρωα. Στο λυκαυγές της νέας εποχής και τάξης πραγμάτων, η συμμορία των αδελφών Τζέιμς διαλύεται και τα δυο αδέλφια τραβούν ο καθένας τον δρόμο του. Ο μεγάλος αδελφός, ο λογικός Φρανκ, εγκαταλείπει τον μύθο του και χάνεται σε μια απρόσωπη νέα πόλη. Ο μικρός αδελφός, ο παράφρονας Τζέσε, επιλέγει να ζει σαν το φάντασμα μιας άλλης εποχής (δεν είναι τυχαίος ο τρόπος που ο Ντόμινικ σκηνοθετεί τα δυο αδέλφια απέναντι στον Ρόμπερτ Φορντ στην πρώτη σεκάνς της ταινίας). Είναι αξιοσημείωτες οι αντιστοιχίες ανάμεσα στο φυσικό τοπίο (η εξαιρετική φωτογραφία του Ρότζερ Ντίκινς συνθέτει κάδρα που θυμίζουν ιμπρεσιονιστές ζωγράφους) και στην ανθρώπινη φύση, καθώς ο Ντόμινικ σχολιάζει πόσο δυσδιάκριτη είναι η ιστορική μνήμη της Αμερικής πίσω από τους μύθους της, τους οποίους συντηρεί και μεγεθύνει η τέχνη της αναπαράστασης (στην ταινία γίνεται αναφορά στο θέατρο, όπου αναπαριστάται η δολοφονία του Τζέσε Τζέιμς).

Μεταξύ τρόμου και μυστηρίου
Εντυπωσιακό ντεμπούτο του νεαρού Χ. Α. Μπαγιόνα με «Το ορφανοτροφείο»
Του Παναγιωτη Παναγοπουλου


Δραματικό θρίλερ
Σκηνοθεσία: Χουάν Αντόνιο Μπαγιόνα
Πρωταγωνιστούν: Μπελέν Ρουέδα, Φερνάντο Κάγιο, Τζέραλντιν Τσάπλιν, Ρόγερ Πρινθέπ.

Τρόμος με συναίσθημα, δραματική ένταση και παντελή απουσία ευκολιών είναι τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν το «Ορφανοτροφείο», το εντυπωσιακό ντεμπούτο του νεαρού Ισπανού σκηνοθέτη Χουάν Αντόνιο Μπαγιόνα. Η παιδική παρουσία είναι σχεδόν πάντοτε ένας παράγοντας που εγγυάται τον τρόμο και έναν υψηλό δείκτη ανατριχίλας στις ταινίες μυστηρίου.

Από τον «Εξορκιστή» στην «Προφητεία» και τη «Λάμψη», μέχρι την «Εκτη αίσθηση» και τους «Αλλους», οι παιδικοί χαρακτήρες εξασφαλίζουν τις απρόβλεπτες εξελίξεις σε παράδοξες καταστάσεις. Και ό,τι είναι απρόβλεπτο, μπορεί να είναι και τρομακτικό.

Με μελέτη και ισορροπία

Ωστόσο, ο Μπαγιόνα, αν και δείχνει να έχει μελετήσει πολύ καλά το είδος της ταινίας τρόμου, δεν ενδιαφέρεται να γυρίσει απλώς ένα θρίλερ με πολλές στιγμές ξαφνιάσματος, αλλά μια ιστορία όπου το δράμα και το μυστήριο ισορροπούν, παράλληλα με το φυσικό και το υπερφυσικό.

Ο 32χρονος σκηνοθέτης είναι από τα νέα, ανερχόμενα ταλέντα του ισπανικού σινεμά και ανακάλυψη του Γκιγιέρμο ντελ Τόρο, ο οποίος έκανε την παραγωγή στο «Ορφανοτροφείο».

Οπως και ο παραγωγός του, ο Μπαγιόνα έχει μια σαφέστατη λατρεία για τον χώρο του φανταστικού, χωρίς όμως να ξεφεύγει προς εύκολες λύσεις τρόμου και -ευτυχώς- χωρίς να φλερτάρει με τον αιματηρό εντυπωσιασμό.

Το «Ορφανοτροφείο» είναι μια ταινία που ακολουθεί αντίστροφη πορεία από τις συνηθισμένες ταινίες τρόμου, που αρχίζουν με δραματικά στοιχεία και συνεχίζουν ως θρίλερ μυστηρίου. Ο Μπαγιόνα αρχίζει την ταινία ως μυστήριο με μεταφυσικά στοιχεία για να κορυφωθεί ως δράμα, με πόνο και συναίσθημα. Ανοιχτοί λογαριασμοί με το παρελθόν, νεκροί που ζητούν να δικαιωθούν, δεσμοί ισχυροί όπως της μάνας με το παιδί, που δεν μπορούν να λυθούν ούτε με βίαιο τρόπο, είναι μερικά από τα θέματα που απασχολούν το «Ορφανοτροφείο».

Η Λάουρα είναι μια γυναίκα που μεγάλωσε σε ορφανοτροφείο μέχρι την ηλικία που υιοθετήθηκε από μια οικογένεια αφήνοντας εκεί τους φίλους της. Αρκετά χρόνια αργότερα θα επιστρέψει εκεί, μαζί με τον άντρα της και τον υιοθετημένο γιο της, Σιμόν.

Το μικρό αγόρι με τους φανταστικούς φίλους δείχνει να έχει μια ιδιαίτερη επαφή με τον χώρο και η ξαφνική εξαφάνισή του θα κάνει τη Λάουρα να αναζητήσει, τρελή από αγωνία, κάθε πιθανό τρόπο για να βρει το παιδί της και να αντιμετωπίσει την απουσία του. Από ομάδες υποστήριξης ατόμων που έχουν χάσει δικούς τους ανθρώπους μέχρι μέντιουμ.

Και ενώ η απουσία του μικρού Σιμόν γίνεται όλο και μεγαλύτερη, η παρουσία των ψυχών που κατοικούν το παλιό ορφανοτροφείο γίνεται όλο και πιο έντονη. Κάτι ζητούν αυτοί οι νεκροί και δεν είναι απαραίτητο ότι θέλουν να βλάψουν τους νέους ενοίκους. Με τον τρόπο τους προσπαθούν να αποκαλύψουν τα μυστικά του παρελθόντος, αυτά που εξακολουθούν να βασανίζουν τους ενοίκους του σπιτιού.

Η δουλειά που έχει κάνει ο Μπαγιόνα στο οπτικό μέρος είναι εντυπωσιακή και μετρημένη. Κινεί την κάμερα με άνεση τόσο μέσα στους κλειστούς χώρους, όσο και στα εξωτερικά γυρίσματα, που έχουν γίνει στις βόρειες ακτές της Ισπανίας, δίνοντας μια κλειστοφοβική αίσθηση σε κάθε χώρο, αλλά και την εντύπωση ότι κάτι τρομερό μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή. Εξαιρετική είναι η ερμηνεία της Μπελέν Ρουέδα στον ρόλο της Λάουρα, μιας γυναίκας που είναι την ίδια στιγμή αποφασισμένη, τρομαγμένη και απορημένη με ό,τι συμβαίνει ξαφνικά στη ζωή της